Yıldız çiçeği (Dahlia), anavatanı Meksika’nın dağlık bölgeleri olan ve soğuğa karşı hassas, çok yıllık bir bitkidir. Bu nedenle, kışların sert geçtiği ve toprağın donduğu iklimlerde, bu değerli bitkilerin yumrularının hayatta kalabilmesi için sonbaharda topraktan sökülerek kış boyunca korunması gerekir. Kışlatma süreci, bir sonraki baharda sağlıklı ve güçlü bitkilere sahip olmanın anahtarıdır ve birkaç dikkatli adımdan oluşur. Bu süreç, bitkilerin ilk dondan sonra hazırlanması, yumruların topraktan dikkatlice çıkarılması, temizlenmesi, kürlenmesi ve son olarak uygun koşullarda depolanmasını içerir. Her adım, yumruların çürümesini, kurumasını veya donmasını önlemek için hayati öneme sahiptir.
Kışlatma işlemine başlamak için doğru zamanlamayı beklemek önemlidir. Genellikle sonbaharın ilk hafif donu, bu sürecin başlangıcı için bir işaret olarak kabul edilir. Bu ilk don, bitkinin toprak üstü kısımlarını (yapraklar ve çiçekler) öldürerek karartır. Bu durum, bitkinin enerjisini artık yeşil aksamına değil, toprak altındaki yumrularına yönlendirmesi için bir sinyaldir. Don olayından sonra, bitkinin gövdeleri topraktan yaklaşık 10-15 cm yukarıda kalacak şekilde kesilir. Bu aşamadan sonra yumruları hemen topraktan çıkarmak yerine, yaklaşık bir hafta kadar daha toprakta bırakmak, kabuklarının sertleşmesine ve depolamaya daha dayanıklı hale gelmesine yardımcı olur.
Yumruları topraktan çıkarma işlemi özen gerektirir. Bir bahçe çatalı veya bel küreği kullanarak, kesilmiş gövdeden yaklaşık 30 cm uzaktan toprağı gevşetmek, yumru kümesine zarar verme riskini azaltır. Aleti doğrudan gövdenin yanına sokmak, değerli yumruları kesebilir veya kırabilir. Toprak gevşetildikten sonra, yumru kümesi dikkatlice kaldırılır. Üzerindeki fazla toprak nazikçe elle veya yumuşak bir fırça ile temizlenir. Bu aşamada yumruları suyla yıkamak genellikle önerilmez, çünkü fazla nem depolama sırasında çürümeye yol açabilir. Eğer yıkama zorunluysa, yumruların depolanmadan önce tamamen kuruduğundan emin olunmalıdır.
Depolama öncesindeki son hazırlık adımı “kürleme”dir. Çıkarılan ve temizlenen yumrular, birkaç günden bir haftaya kadar serin (yaklaşık 10-15°C), kuru ve iyi havalandırılan bir yerde (garaj, bodrum veya kulübe gibi) dinlendirilir. Bu süreç, çıkarma sırasında oluşan küçük kesik ve yaraların iyileşmesini sağlar ve yumrunun yüzeyinde koruyucu bir tabaka oluşmasına yardımcı olur. Kürleme işlemi, yumruların kış boyunca çürüme ve mantar hastalıklarına karşı direncini artırır. Bu adımlar tamamlandıktan sonra, yumrular kış uykusuna yatmaya hazırdır.
Yumruların topraktan çıkarılması
Yıldız çiçeği yumrularını kış için hazırlamanın ilk adımı, onları doğru zamanda ve doğru teknikle topraktan çıkarmaktır. Genellikle, bölgedeki ilk öldürücü donun bitkinin yapraklarını ve çiçeklerini karartması beklenir. Bu olay, bitkinin büyüme döngüsünün sona erdiğinin ve enerjisini yumrularında depoladığının bir göstergesidir. Dondan hemen sonra, bitkinin gövdeleri toprak yüzeyinden yaklaşık 10-15 cm yükseklikte olacak şekilde kesilir. Bu kısa gövde parçası, yumru kümesini tutmak için bir “sap” görevi görür ve hangi çeşide ait olduğunu belirtmek için etiket takmak için de kullanışlıdır.
Bu konudaki diğer makaleler
Yumruları çıkarmak için acele etmemek önemlidir. Gövdeleri kestikten sonra yumruların bir ila iki hafta daha toprakta kalmasına izin vermek, kabuklarının sertleşmesine (olgunlaşmasına) ve depolama koşullarına daha iyi dayanmasına yardımcı olur. Çıkarma zamanı geldiğinde, bir bahçe çatalı kullanmak, bel küreğine göre genellikle daha güvenlidir, çünkü çatalın dişleri yumrulara zarar verme olasılığı daha düşüktür. Aleti, kesik gövdenin etrafında yaklaşık 30 cm’lik bir daire çizerek toprağa batırın. Bu, yumru kümesinin tamamının altında bir toprak yatağı oluşturarak onu güvenle kaldırmanızı sağlar.
Toprağı yumru kümesinin her tarafından gevşettikten sonra, aleti bir manivela gibi kullanarak kümenin tamamını yavaşça ve dikkatlice topraktan kaldırın. Küme oldukça ağır olabilir, bu yüzden iki elinizi de kullanın ve doğrudan gövde sapından çekmekten kaçının, çünkü bu, değerli yumruların taç kısmından kopmasına neden olabilir. Yumrular taçtan ayrılırsa, bir sonraki yıl filizlenemezler çünkü büyüme “gözleri” taç kısmında bulunur. Küme topraktan tamamen çıktığında, üzerindeki büyük toprak parçalarını nazikçe elinizle temizleyin.
Temizlik aşamasında, yumruları yıkamak konusunda farklı görüşler vardır. Bazı bahçıvanlar, tüm toprağı ve potansiyel patojenleri temizlemek için yumruları nazikçe yıkamayı tercih eder. Eğer bu yolu seçerseniz, yumruların kürleme ve depolama öncesinde, birkaç gün boyunca havadar bir yerde tamamen kuruması kesinlikle çok önemlidir. Diğer bahçıvanlar ise, çürüme riskini en aza indirmek için yıkamaktan kaçınır ve sadece toprağın kurumasını bekleyip ardından yumuşak bir fırça ile temizlerler. Her iki yöntem de başarılı olabilir; önemli olan, depolamaya konulan yumruların ıslak olmamasıdır.
Kürleme ve depolamaya hazırlık
Yumrular topraktan çıkarılıp temizlendikten sonra, depolanmadan önce bir “kürleme” sürecinden geçirilmelidirler. Kürleme, yumruların yüzeyindeki küçük kesiklerin ve sıyrıkların iyileşmesini sağlayan ve kabuğun sertleşerek koruyucu bir bariyer oluşturmasına yardımcı olan bir işlemdir. Bu adım, depolama sırasında su kaybını azaltır ve yumruları çürümeye neden olan mantar ve bakterilere karşı daha dirençli hale getirir. Başarılı bir kışlatma için bu aşama atlanmamalıdır.
Bu konudaki diğer makaleler
Kürleme işlemi için, yumrular donma riski olmayan, serin, kuru ve iyi havalandırılan bir alana yerleştirilmelidir. Bir garaj, bodrum, sundurma veya ısıtmasız bir oda bu amaç için uygun olabilir. Yumruları, hava sirkülasyonu sağlamak için bir gazete veya karton üzerine, birbirine değmeyecek şekilde tek sıra halinde yayın. Yumruları bu koşullarda yaklaşık bir ila iki hafta boyunca bırakmak genellikle yeterlidir. Bu süre zarfında, yüzeylerinin gözle görülür şekilde kuruduğunu ve daha sert bir doku kazandığını fark edeceksiniz.
Kürleme süreci tamamlandıktan sonra, yumruları depolamadan önce son bir kez daha incelemek iyi bir fikirdir. Her bir yumru kümesini dikkatlice kontrol edin ve herhangi bir çürüme, küf veya ciddi hasar belirtisi olup olmadığına bakın. Hastalıklı veya yumuşamış kısımları keskin ve temiz bir bıçakla kesin. Kesik yüzeylerin, depolama kabına koymadan önce birkaç saat kurumasını bekleyin. Bazı bahçıvanlar, ek bir önlem olarak kesik yüzeylere veya tüm yumruya kükürt tozu gibi bir mantar önleyici toz serpmeyi tercih ederler.
Bu aşamada, yumru kümelerini bölüp bölmemeye karar verebilirsiniz. Bazı bahçıvanlar, depolama alanından tasarruf etmek ve ilkbaharda iş yükünü azaltmak için yumruları sonbaharda bölmeyi tercih eder. Ancak, sonbaharda büyüme “gözlerini” görmek daha zordur. Çoğu uzman, kümeyi bütün olarak saklamayı ve ilkbaharda, gözler kabarmaya başladığında bölmeyi önerir. Bu, her bir bölünmüş parçanın canlı bir göze sahip olmasını garantiler. Hangi yöntemi seçerseniz seçin, her bir yumruyu veya kümeyi çeşidinin adını içeren bir etiketle etiketlemeyi unutmayın.
Depolama yöntemleri ve ortamları
Yıldız çiçeği yumrularının kış boyunca sağlıklı kalması için doğru depolama ortamını sağlamak çok önemlidir. İdeal depolama koşulları serin, karanlık ve orta derecede nemli bir ortamı içerir. Sıcaklık en kritik faktördür; sıcaklığın sürekli olarak 4 ila 10°C arasında tutulması hedeflenmelidir. Daha yüksek sıcaklıklar yumruların erken filizlenmesine veya kurumasına neden olabilirken, donma noktasının altındaki sıcaklıklar yumruları öldürecektir. Isıtmasız bir bodrum, garaj veya kiler genellikle bu sıcaklık aralığını sağlar.
Yumruları depolamak için çeşitli yöntemler ve malzemeler kullanılabilir. En yaygın yöntem, yumruları havalandırma delikleri olan bir karton kutu, ahşap kasa veya plastik bir kap içine gevşek bir paketleme malzemesiyle birlikte yerleştirmektir. Vermikülit, turba yosunu (torf), kum, talaş veya sedir ağacı yongaları gibi malzemeler bu iş için uygundur. Bu malzemeler, yumruların etrafındaki nemi dengelemeye yardımcı olur; hem aşırı kurmalarını önler hem de fazla nemi emerek çürümeyi engeller. Kabın tabanına birkaç santimetre malzeme serin, yumruları birbirine değmeyecek şekilde yerleştirin ve üzerlerini tamamen malzeme ile örtün.
Alternatif bir yöntem, her bir yumru kümesini ayrı ayrı gazete kağıdına sarmak ve ardından kutulara yerleştirmektir. Bu yöntem de yumruların birbirine temasını ve olası bir çürümenin diğerlerine yayılmasını engeller. Başka bir popüler teknik ise, yumruları delikli plastik torbalara, içlerine bir miktar turba yosunu veya vermikülit ekleyerek koymaktır. Torbaların delikli olması, hava sirkülasyonuna izin vererek nem birikimini önlediği için önemlidir. Hangi yöntemi seçerseniz seçin, yumruları periyodik olarak kontrol etmek iyi bir fikirdir.
Kışlatma süresince yumruları yalnız bırakmamak gerekir. Ayda bir kez depolama alanını ziyaret ederek yumruların durumunu kontrol edin. Herhangi bir çürüme veya küf belirtisi gösteren yumruyu hemen ayırıp atın ki sorun diğerlerine yayılmasın. Eğer yumrular buruşmaya ve kurumaya başlamışsa, paketleme malzemesini hafifçe su püskürterek nemlendirebilirsiniz. Eğer erken filizlenmeye başlamışlarsa, bu genellikle depolama alanının çok sıcak olduğunun bir işaretidir ve mümkünse daha serin bir yere taşınmaları gerekir. Bu düzenli kontroller, ilkbaharda sağlıklı ve dikime hazır yumrulara sahip olma şansınızı büyük ölçüde artırır.
