Prawidłowe przezimowanie drzewka cytrynowego jest jednym z największych wyzwań w jego całorocznej uprawie w naszym klimacie i jednocześnie kluczowym czynnikiem decydującym o jego zdrowiu, kondycji oraz obfitości kwitnienia i owocowania w kolejnym sezonie. Cytryny, jako rośliny subtropikalne, nie są przystosowane do ujemnych temperatur i wymagają zapewnienia im odpowiednich warunków na czas zimy. Zrozumienie fizjologii rośliny w okresie spoczynku i dostosowanie do niej pielęgnacji pozwala uniknąć najczęstszych problemów, takich jak masowe zrzucanie liści czy ataki szkodników, i bezpiecznie przeprowadzić drzewko przez ten trudny okres.
Celem zimowania jest wprowadzenie rośliny w stan spoczynku, czyli naturalnego spowolnienia procesów życiowych. W tym okresie, ze względu na znacznie mniejszą ilość światła słonecznego, metabolizm rośliny zwalnia, a jej zapotrzebowanie na wodę i składniki odżywcze drastycznie maleje. Próba zmuszenia cytryny do aktywnego wzrostu zimą w warunkach niedoboru światła jest skazana na niepowodzenie i prowadzi jedynie do jej osłabienia, wyciągania się pędów i zwiększonej podatności na choroby. Dlatego kluczem do sukcesu jest zapewnienie jej chłodu i maksymalnej możliwej ilości światła.
Moment przeniesienia rośliny z zewnątrz do pomieszczenia jest bardzo ważny. Należy to zrobić jesienią, zanim temperatury na zewnątrz spadną poniżej 5-7°C. Nie warto czekać na pierwsze przymrozki, ponieważ nawet krótkotrwałe działanie temperatury bliskiej zeru może uszkodzić roślinę. Gwałtowna zmiana warunków – z chłodnego, wilgotnego powietrza na zewnątrz do ciepłego i suchego mieszkania – jest dla rośliny szokiem, który często skutkuje zrzuceniem dużej części liści. Aby zminimalizować ten stres, warto wnieść drzewko do domu, gdy różnica temperatur nie jest jeszcze ekstremalna.
Przygotowanie rośliny do zimowania obejmuje również dokładny przegląd jej stanu zdrowotnego. Przed wniesieniem do pomieszczenia należy starannie obejrzeć liście i pędy pod kątem obecności szkodników, takich jak mszyce, miseczniki czy przędziorki. Jeśli zauważymy jakiekolwiek niepokojące objawy, konieczne jest wykonanie oprysku odpowiednim preparatem jeszcze na zewnątrz. Wniesienie do domu rośliny z lokatorami na gapę to prosta droga do inwazji, która w ciepłych, domowych warunkach może rozwinąć się w błyskawicznym tempie i przenieść na inne rośliny.
Idealne warunki do zimowania
Idealnym miejscem do zimowania drzewka cytrynowego jest pomieszczenie, które jest jednocześnie chłodne i jasne. Optymalna temperatura w okresie spoczynku powinna mieścić się w przedziale od 5°C do 15°C. Im niższa temperatura (ale zawsze powyżej zera), tym głębszy spoczynek rośliny i tym mniejsze jej zapotrzebowanie na światło. Takie warunki panują często na nieogrzewanych werandach, w ogrodach zimowych, na jasnych klatkach schodowych, w widnych piwnicach z oknem czy w nieogrzewanych garażach z dostępem do światła.
Dostęp do światła jest krytyczny. Nawet w stanie spoczynku cytryna, jako roślina zimozielona, potrzebuje światła do podtrzymania minimalnych procesów życiowych. Dlatego ciemna piwnica bez okien absolutnie się nie nadaje. Stanowisko powinno być jak najjaśniejsze, najlepiej przy oknie od strony południowej lub zachodniej. Jeśli naturalnego światła jest zbyt mało, co jest normą w naszym klimacie od listopada do lutego, warto rozważyć doświetlanie rośliny specjalistycznymi lampami do uprawy roślin (typu LED grow lub HPS).
Pielęgnacja w idealnych warunkach zimowania jest minimalna. Najważniejsze jest drastyczne ograniczenie podlewania. W chłodnym pomieszczeniu podłoże wysycha bardzo wolno, a nadmiar wody jest najczęstszą przyczyną gnicia korzeni i utraty rośliny. Podlewamy dopiero wtedy, gdy wierzchnia warstwa ziemi (na głębokości kilku centymetrów) jest całkowicie sucha. Może to być raz na tydzień, raz na dwa tygodnie, a nawet rzadziej. Nawożenie należy całkowicie wstrzymać na cały okres spoczynku, od listopada do końca lutego.
W takich warunkach roślina może zrzucić niewielką ilość liści, co jest zjawiskiem naturalnym. Nie należy się tym przejmować, o ile nie jest to proces masowy. Regularnie należy kontrolować stan rośliny i usuwać opadłe liście z doniczki, aby nie stały się pożywką dla grzybów. Ważne jest również zapewnienie minimalnej cyrkulacji powietrza, ale bez narażania rośliny na zimne przeciągi, na które jest bardzo wrażliwa.
Zimowanie w warunkach mieszkaniowych
Zimowanie cytryny w ciepłym mieszkaniu, gdzie temperatura przekracza 20°C, jest znacznie trudniejsze i często kończy się problemami. Głównym wyzwaniem jest tu fundamentalna dysproporcja między wysoką temperaturą, która stymuluje roślinę do wzrostu, a drastycznym niedoborem światła, który ten wzrost uniemożliwia. Roślina zużywa wtedy więcej energii na oddychanie niż jest w stanie wyprodukować w procesie fotosyntezy, co prowadzi do jej osłabienia i masowego zrzucania liści.
Jeśli nie mamy możliwości zapewnienia roślinie chłodnego miejsca, musimy postarać się zrekompensować jej niekorzystne warunki. Przede wszystkim należy ustawić ją w najjaśniejszym możliwym miejscu w domu – tuż przy południowym oknie. Każdy centymetr od szyby ma znaczenie, ponieważ ilość światła drastycznie spada wraz z odległością od okna. Warto również regularnie przecierać liście z kurzu, aby maksymalnie wykorzystać dostępne światło.
W warunkach ciepłego zimowania niemal konieczne staje się doświetlanie rośliny. Specjalistyczne lampy do roślin należy włączać na 10-12 godzin dziennie, aby przedłużyć krótki zimowy dzień i dostarczyć roślinie energii niezbędnej do przetrwania. Jest to inwestycja, która może uratować nasze drzewko. Bez dodatkowego światła szanse na utrzymanie rośliny w dobrej kondycji przez całą zimę w ciepłym mieszkaniu są niestety niewielkie.
Kolejnym problemem w ogrzewanych mieszkaniach jest bardzo niska wilgotność powietrza. To idealne warunki dla rozwoju przędziorków, które są prawdziwą plagą zimowej uprawy cytrusów. Aby im zapobiec, należy regularnie, nawet codziennie, zraszać liście miękką wodą o temperaturze pokojowej. Skuteczne jest również ustawienie doniczki na tacy z keramzytem zalanym wodą lub korzystanie z nawilżacza powietrza. Podlewanie w ciepłym mieszkaniu musi być częstsze niż w chłodnym, ale nadal ostrożne – podlewamy dopiero, gdy podłoże przeschnie. Można również bardzo delikatnie nawozić roślinę (1/4 dawki raz na miesiąc), ponieważ nie przechodzi ona w pełny stan spoczynku.
Wybudzanie rośliny po zimie
Pod koniec zimy, zazwyczaj na przełomie lutego i marca, gdy dni stają się wyraźnie dłuższe, a słońce zaczyna mocniej operować, drzewko cytrynowe powoli zaczyna budzić się do życia. Można zaobserwować pojawianie się nowych, małych pączków liściowych. To sygnał dla nas, że należy stopniowo zacząć zmieniać warunki i przygotowywać roślinę do nowego sezonu wegetacyjnego. Jest to również najlepszy moment na wykonanie niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych.
Wraz z pojawieniem się nowych przyrostów, stopniowo zwiększamy częstotliwość i obfitość podlewania. Roślina wznawiająca wzrost potrzebuje więcej wody. Jest to także czas na wznowienie regularnego nawożenia. Zaczynamy od połowy zalecanej dawki, a po 2-3 tygodniach przechodzimy do pełnego nawożenia, stosując specjalistyczny nawóz do cytrusów co 1-2 tygodnie. Wczesna wiosna to idealny moment na dostarczenie roślinie startowej dawki azotu, który pobudzi ją do intensywnego wzrostu.
Wczesna wiosna to również najlepszy termin na ewentualne przesadzenie drzewka do większej doniczki. Jeśli bryła korzeniowa jest mocno przerośnięta, a roślina rosła w tej samej doniczce przez 2-3 lata, warto zapewnić jej świeże, żyzne podłoże. Przesadzanie pobudza system korzeniowy do rozwoju, co przekłada się na lepszą kondycję całej rośliny. Po przesadzeniu należy wstrzymać się z nawożeniem na około 3-4 tygodnie.
To także doskonały czas na wykonanie cięcia formującego i sanitarnego. Usuwamy wszystkie pędy suche, chore, słabe oraz te, które nadmiernie zagęszczają koronę. Możemy również skrócić zdrowe pędy, aby pobudzić roślinę do krzewienia się i nadać koronie pożądany kształt. Prawidłowo przeprowadzone cięcie stymuluje roślinę do wytwarzania nowych, silnych pędów, na których pojawią się kwiaty i owoce. Dzięki tym zabiegom, prawidłowo przezimowane drzewko z nową energią wkroczy w sezon wegetacyjny.
📷 Pixabay
