Intensywny wzrost i produkcja aromatycznych olejków eterycznych wymagają od pelargonii cytrynowej znacznych nakładów energii, którą czerpie ona nie tylko ze światła słonecznego, ale także ze składników odżywczych pobieranych z podłoża. W uprawie pojemnikowej, gdzie zasoby gleby są ograniczone i szybko się wyczerpują, regularne i zbilansowane nawożenie staje się absolutnie kluczowym elementem pielęgnacji. Dostarczenie roślinie odpowiednich makro- i mikroelementów w odpowiednich proporcjach i czasie decyduje o jej zdrowiu, tempie wzrostu, gęstości ulistnienia i intensywności zapachu. Zaniedbanie tego aspektu prowadzi do niedoborów, które manifestują się szeregiem niekorzystnych objawów, osłabiając roślinę i czyniąc ją bardziej podatną na choroby oraz szkodniki.
Rola makro- i mikroelementów w rozwoju pelargonii
Składniki odżywcze, których rośliny potrzebują do życia, dzieli się na dwie główne grupy: makroelementy i mikroelementy. Makroelementy są potrzebne w dużych ilościach i stanowią podstawowe budulce tkanek roślinnych. Do najważniejszych z nich należą azot (N), fosfor (P) i potas (K). Azot jest odpowiedzialny przede wszystkim za wzrost wegetatywny, czyli produkcję zielonej masy – liści i pędów. Fosfor odgrywa kluczową rolę w procesach energetycznych, rozwoju systemu korzeniowego oraz zawiązywaniu pąków kwiatowych. Z kolei potas reguluje gospodarkę wodną, wzmacnia odporność rośliny na choroby i stresy środowiskowe, a także wpływa na intensywność kwitnienia i aromat.
Oprócz tej trójki, do makroelementów zalicza się również wapń (Ca), magnez (Mg) i siarkę (S). Wapń jest budulcem ścian komórkowych, zapewniając roślinie stabilność mechaniczną. Magnez jest centralnym atomem w cząsteczce chlorofilu, co czyni go niezbędnym dla procesu fotosyntezy. Siarka natomiast wchodzi w skład niektórych aminokwasów i białek, wpływając na ogólny metabolizm rośliny. Niedobór któregokolwiek z tych składników prowadzi do charakterystycznych objawów i zaburzeń we wzroście pelargonii.
Mikroelementy, nazywane też pierwiastkami śladowymi, są potrzebne w znacznie mniejszych, ale równie niezbędnych ilościach. Należą do nich między innymi żelazo (Fe), mangan (Mn), cynk (Zn), miedź (Cu), bor (B) i molibden (Mo). Pełnią one funkcje katalizatorów w wielu reakcjach enzymatycznych i procesach metabolicznych. Na przykład żelazo jest kluczowe dla syntezy chlorofilu, a jego niedobór powoduje chlorozę, czyli żółknięcie młodych liści. Bor wpływa na rozwój stożków wzrostu i transport cukrów.
Zbilansowane nawożenie polega na dostarczaniu roślinie wszystkich tych składników w odpowiednich proporcjach. W przypadku pelargonii pachnącej, uprawianej głównie dla jej aromatycznych liści, ważne jest, aby nie przesadzić z dawką azotu. Jego nadmiar, choć stymuluje bujny wzrost liści, może jednocześnie osłabić produkcję olejków eterycznych i sprawić, że pędy staną się wiotkie i łamliwe. Dlatego najlepsze są nawozy, w których stosunek azotu do potasu jest zrównoważony lub z lekką przewagą potasu.
Więcej artykułów na ten temat
Wybór odpowiedniego nawozu
Rynek oferuje szeroką gamę nawozów, co może przyprawić o zawrót głowy. Dla pelargonii pachnącej najlepiej sprawdzą się specjalistyczne nawozy przeznaczone dla pelargonii lub, ogólniej, dla kwitnących roślin balkonowych. Preparaty te mają starannie dobrany skład, z odpowiednimi proporcjami N-P-K (azot-fosfor-potas) oraz kompletem niezbędnych mikroelementów. Zazwyczaj charakteryzują się one podwyższoną zawartością potasu i fosforu w stosunku do azotu, co sprzyja krzewieniu się, wzmacnia roślinę i stymuluje ewentualne kwitnienie, nie powodując jednocześnie nadmiernego „wybijania” pędów w górę.
Nawozy dostępne są w różnych formach, z których najpopularniejsze to płyny, granulaty i pałeczki. Nawozy płynne są bardzo wygodne w użyciu i szybko działają, ponieważ składniki odżywcze są łatwo przyswajalne przez korzenie. Stosuje się je zazwyczaj co 7-14 dni, dodając odmierzoną dawkę do wody podczas podlewania. Ich wadą jest konieczność regularnego i systematycznego stosowania. Należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta co do dawkowania, gdyż zbyt stężony roztwór może „spalić” korzenie.
Nawozy granulowane o spowolnionym działaniu (np. otoczkowane) to doskonała opcja dla osób zapominalskich lub ceniących sobie wygodę. Granulki miesza się z podłożem podczas sadzenia roślin, a zawarte w nich składniki odżywcze są uwalniane stopniowo przez okres od 3 do nawet 6 miesięcy, w zależności od produktu. Zapewnia to stałe, zbilansowane odżywianie rośliny przez cały sezon wegetacyjny. Podobne działanie mają pałeczki i koreczki nawozowe, które umieszcza się w ziemi w doniczce.
Warto również zwrócić uwagę na nawozy organiczne, takie jak biohumus (produkt dżdżownic kalifornijskich) czy kompost. Są one bezpieczne dla roślin (nie ma ryzyka przenawożenia), poprawiają strukturę gleby i wzbogacają ją w pożyteczne mikroorganizmy. Biohumus można stosować bez rozcieńczania przy każdym podlewaniu. Nawozy organiczne działają wolniej niż mineralne, ale w sposób bardziej zrównoważony, co przekłada się na zdrowy i naturalny wzrost pelargonii. Idealnym rozwiązaniem jest łączenie różnych metod, na przykład stosowanie nawozu o spowolnionym działaniu przy sadzeniu i uzupełnianie go w szczycie sezonu płynnym biohumusem.
Więcej artykułów na ten temat
Harmonogram nawożenia w sezonie wegetacyjnym
Prawidłowe nawożenie pelargonii cytrynowej musi być dostosowane do jej cyklu życiowego. Największe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe roślina wykazuje w okresie intensywnego wzrostu, który trwa od wiosny do późnego lata. Zasilanie rozpoczynamy zwykle na przełomie marca i kwietnia, gdy dni stają się dłuższe, a roślina wyraźnie budzi się do życia po zimowym spoczynku. Pierwsze nawożenie powinno nastąpić około 2-3 tygodnie po wiosennym przesadzeniu do świeżego podłoża, które samo w sobie zawiera pewien zapas składników odżywczych.
Od wiosny do końca sierpnia stosujemy nawóz regularnie, zgodnie z wybraną metodą. W przypadku nawozów płynnych, standardowa częstotliwość to raz na 7-14 dni. Warto obserwować roślinę – jeśli rośnie bardzo intensywnie i ma zdrowy wygląd, można trzymać się rzadszego nawożenia. Jeśli natomiast zauważymy spowolnienie wzrostu lub lekkie jaśnienie liści, może to być sygnał, że potrzebuje ona częstszego zasilania. Zawsze pamiętamy o fundamentalnej zasadzie: nigdy nie nawozimy rośliny na suche podłoże. Najpierw lekko podlewamy ją czystą wodą, a dopiero potem roztworem nawozowym.
Na przełomie sierpnia i września rozpoczynamy proces przygotowywania pelargonii do zimy. Kluczowym elementem tego procesu jest stopniowe ograniczanie, a następnie całkowite zaprzestanie nawożenia. Zmniejszenie dostępności składników pokarmowych, zwłaszcza azotu, jest dla rośliny sygnałem do spowolnienia wzrostu i wejścia w okres spoczynku. Kontynuowanie nawożenia jesienią pobudzałoby roślinę do tworzenia nowych, delikatnych pędów, które nie miałyby szansy zdrewnieć przed zimą i byłyby bardzo podatne na choroby.
W okresie zimowym, od października do końca lutego, pelargonii zimujących w chłodnych pomieszczeniach nie nawozimy w ogóle. Ich procesy życiowe są w tym czasie mocno spowolnione, a zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest zerowe. Dostarczanie nawozu w tym okresie nie tylko nie przyniosłoby korzyści, ale mogłoby poważnie zaszkodzić, prowadząc do zasolenia podłoża i uszkodzenia uśpionych korzeni. Nawożenie wznawiamy dopiero wczesną wiosną, gdy zauważymy pierwsze oznaki nowego wzrostu.
Objawy niedoborów i nadmiaru składników pokarmowych
Uważna obserwacja rośliny pozwala na wczesne wykrycie problemów związanych z nieprawidłowym nawożeniem. Niedobory poszczególnych składników manifestują się w charakterystyczny sposób. Niedobór azotu objawia się ogólnym osłabieniem wzrostu, drobnieniem liści oraz ich bladozielonym lub żółtym zabarwieniem, począwszy od liści najstarszych, dolnych. Deficyt fosforu może powodować, że liście stają się ciemnozielone, a czasem nawet purpurowe, a wzrost rośliny jest zahamowany. Niedobór potasu często objawia się zasychaniem i brązowieniem brzegów starszych liści.
Niedobory mikroelementów również dają specyficzne objawy. Najczęstszym problemem jest chloroza żelazowa, spowodowana niedoborem żelaza. Objawia się ona żółknięciem najmłodszych liści, przy czym nerwy pozostają zielone. Problem ten często występuje nie z powodu braku żelaza w glebie, ale z powodu zbyt wysokiego pH podłoża (np. od podlewania twardą wodą), które blokuje jego przyswajanie. Z kolei niedobór magnezu powoduje chlorozę międzyżyłkową na starszych liściach, tworząc wzór przypominający jodełkę.
Równie szkodliwy, a może nawet bardziej niebezpieczny, jest nadmiar składników odżywczych, czyli przenawożenie. Może ono prowadzić do zasolenia podłoża, co utrudnia roślinie pobieranie wody i może powodować „susze fizjologiczną” – roślina więdnie, mimo że ma wilgotną ziemię. Objawami przenawożenia mogą być zahamowanie wzrostu, zasychanie i brązowienie brzegów liści (poparzenie nawozem), a na powierzchni ziemi może pojawić się biały, krystaliczny nalot solny. W skrajnych przypadkach dochodzi do zamierania całej rośliny.
W przypadku podejrzenia przenawożenia należy natychmiast zaprzestać dalszego zasilania. Pierwszym krokiem ratunkowym jest przepłukanie podłoża dużą ilością czystej, miękkiej wody. Polega to na kilkukrotnym, obfitym podlaniu rośliny, tak aby woda swobodnie przepływała przez doniczkę, wypłukując nadmiar soli. Po tym zabiegu pozwalamy podłożu dobrze przeschnąć. W cięższych przypadkach jedynym ratunkiem może być przesadzenie pelargonii do całkowicie nowego, świeżego podłoża.
