Het succesvol planten en vermeerderen van de passiebloem vormt de basis voor een jarenlange fascinatie voor deze bijzondere klimplant. De start, het moment waarop de plant haar plek in de tuin of pot krijgt, is bepalend voor de toekomstige groei en bloei. Een zorgvuldige voorbereiding van de plantplaats en aandacht voor de wortels zijn hierbij van onschatbare waarde. Daarnaast biedt het vermeerderen van de passiebloem een boeiende mogelijkheid om je collectie uit te breiden of om de schoonheid van deze plant te delen met andere tuinliefhebbers. Het is een proces dat geduld en precisie vereist, maar dat rijkelijk wordt beloond met nieuwe, levendige planten.
De keuze van het juiste plantmoment is de eerste stap naar een gezonde passiebloem. De ideale periode om een passiebloem in de volle grond te planten is het voorjaar, na de laatste nachtvorst. De bodem is dan opgewarmd en de plant heeft een heel groeiseizoen voor zich om zich goed te vestigen en een sterk wortelstelsel te ontwikkelen voordat de volgende winter aanbreekt. Als je de plant in een pot houdt, ben je flexibeler, maar ook hier is het voorjaar de beste tijd om te starten of te verpotten. Dit geeft de plant de beste kans om zich aan te passen aan haar nieuwe omgeving.
De voorbereiding van de plantlocatie is minstens zo belangrijk. Passiebloemen verlangen een zonnige, beschutte plek met een goed doorlatende, voedselrijke bodem. Graaf een plantgat dat minstens twee keer zo breed en diep is als de kluit van de plant. Verbeter de uitgegraven aarde met organisch materiaal zoals compost of goed verteerde stalmest om de structuur en vruchtbaarheid te verbeteren. Als je in een pot plant, kies dan voor een ruime pot met drainagegaten en gebruik een hoogwaardige potgrond, eventueel gemengd met wat perliet voor extra luchtigheid en drainage.
Bij het daadwerkelijke planten is het cruciaal om voorzichtig met de wortels om te gaan. Haal de plant voorzichtig uit de kweekpot en inspecteer de wortelkluit. Als de wortels strak in een cirkel groeien (wortelbinding), maak ze dan voorzichtig een beetje los met je vingers om ze aan te moedigen naar buiten te groeien in de nieuwe grond. Plaats de plant in het plantgat op dezelfde diepte als ze in de pot stond. Vul het gat aan met de verbeterde aarde, druk licht aan en geef direct na het planten overvloedig water om de grond rond de wortels te laten bezinken en luchtbellen te verwijderen.
De keuze van de juiste soort
Voordat je begint met planten, is het essentieel om de juiste soort passiebloem te kiezen voor jouw specifieke situatie en klimaat. Er bestaan honderden soorten Passiflora, elk met hun eigen kenmerken, bloemvormen, kleuren en winterhardheid. De meest bekende en relatief winterharde soort is de Passiflora caerulea, de blauwe passiebloem. Deze kan in veel gematigde klimaten in de volle grond overleven, mits ze op een beschutte plek staat en in de winter bescherming krijgt. Haar prachtige blauw-witte bloemen zijn een klassieker in vele tuinen.
Als je op zoek bent naar eetbare vruchten, dan zijn soorten als Passiflora edulis (de bekende passievrucht) of Passiflora incarnata (maypop) een uitstekende keuze. Houd er echter rekening mee dat deze soorten vaak minder winterhard zijn en in koudere klimaten als kuipplant gehouden moeten worden. Ze hebben een lang, warm groeiseizoen nodig om vruchten te kunnen produceren. De smaak en grootte van de vruchten kunnen aanzienlijk verschillen per soort en cultivar, dus het is de moeite waard om je hierin te verdiepen.
Voor wie op zoek is naar pure sierwaarde, zijn er talloze spectaculaire hybriden met bloemen in allerlei kleuren, van dieprood (zoals ‘Constance Eliott’) tot zachtroze en paars. Deze hybriden zijn vaak het resultaat van kruisingen en kunnen variëren in groeikracht en winterhardheid. Lees altijd goed de plantinformatie en vraag advies bij een gespecialiseerde kwekerij om er zeker van te zijn dat de gekozen plant past bij jouw wensen en de omstandigheden in je tuin. Sommige soorten zijn beter geschikt voor een kas of serre, terwijl andere het prima doen op een zonnig balkon.
Het is ook belangrijk om te overwegen hoe groot de plant uiteindelijk wordt. Sommige passiebloemsoorten zijn zeer krachtige groeiers en kunnen in één seizoen meterslange ranken ontwikkelen. Zorg ervoor dat je voldoende ruimte en een stevige klimondersteuning hebt, zoals een pergola, een groot hekwerk of een stevige muur met spandraden. Een te kleine ruimte kan de ontwikkeling van de plant belemmeren en zorgt voor veel snoeiwerk. De keuze voor de juiste soort is dus een afweging tussen winterhardheid, sierwaarde, eventuele vruchtdracht en de beschikbare ruimte.
Vermeerdering door middel van stekken
Een van de meest populaire en succesvolle methoden om passiebloemen te vermeerderen is door het nemen van stekken. Deze methode levert planten op die identiek zijn aan de moederplant, wat ideaal is als je een specifieke cultivar wilt behouden. De beste tijd om te stekken is in de late lente of de vroege zomer, wanneer de plant actief groeit en de stengels de juiste rijpheid hebben. Kies voor het stekken gezonde, halfverhoute stengels van de huidige jaargroei. Dit zijn stengels die al een beetje stevig zijn, maar nog niet volledig verhout en bruin.
Knip een stuk stengel van ongeveer 10 tot 15 centimeter lang, net onder een bladknoop. Een bladknoop is de verdikking op de stengel waar een blad aan vastzit. Verwijder de onderste bladeren van de stek, maar laat de bovenste twee of drie bladeren zitten. Als deze bladeren erg groot zijn, kun je ze halveren om de verdamping van water te verminderen. Dit helpt de stek om zijn energie te richten op het vormen van wortels in plaats van op het in leven houden van grote bladeren.
Doop de onderkant van de stek eventueel in stekpoeder, wat de wortelvorming kan bevorderen, hoewel dit bij passiebloemen niet altijd strikt noodzakelijk is. Steek de stek vervolgens ongeveer een derde van zijn lengte in een potje gevuld met een luchtig en vochtig stekmedium, zoals een mengsel van potgrond en perliet of speciaal stekgrond. Druk de grond lichtjes aan rond de stek. Om een hoge luchtvochtigheid te creëren, wat essentieel is voor een succesvolle beworteling, kun je een plastic zakje over de pot plaatsen of de pot in een kweekkasje zetten.
Plaats de pot met de stek op een warme, lichte plek, maar vermijd direct zonlicht, wat de stek kan doen uitdrogen of verbranden. Houd de grond constant licht vochtig en lucht het plastic zakje dagelijks om schimmelvorming te voorkomen. Na enkele weken tot een paar maanden, afhankelijk van de soort en de omstandigheden, zullen de stekken wortels hebben gevormd. Je kunt dit controleren door voorzichtig aan de stek te trekken; als je weerstand voelt, zijn er wortels. Zodra de stek goed geworteld is en nieuwe groei vertoont, kun je hem verpotten naar een grotere pot.
Vermeerdering vanuit zaad
Het opkweken van passiebloemen uit zaad is een ander boeiend, zij het soms uitdagend, avontuur. Deze methode kan leiden tot verrassende resultaten, omdat de nieuwe planten niet altijd identiek zijn aan de ouderplant, vooral als het om hybriden gaat. Het biedt echter de mogelijkheid om nieuwe variëteiten te ontdekken. De zaden van passiebloemen hebben vaak een harde zaadhuid en kunnen een periode van rust (dormantie) hebben, wat de kieming kan bemoeilijken. Geduld is hierbij een schone zaak.
Om de kieming te bevorderen, is het raadzaam om de zaden eerst voor te behandelen. Week de zaden 24 tot 48 uur in lauw water of sinaasappelsap. De lichte zuren in het sap kunnen helpen om de harde zaadhuid wat zachter te maken. Een andere techniek is scarificatie, waarbij je de zaadhuid lichtjes opruwt met een stukje schuurpapier. Wees hierbij wel uiterst voorzichtig om het embryo binnenin het zaad niet te beschadigen. Deze voorbehandeling verbetert de wateropname en kan het kiemproces aanzienlijk versnellen.
Zaai de voorbehandelde zaden in een zaaibakje of kleine potjes gevuld met een goed doorlatende zaai- en stekgrond. Zaai de zaden niet te diep, ongeveer een halve centimeter onder het oppervlak is voldoende. Maak de grond vochtig, maar niet doorweekt, en dek het zaaibakje af met een doorzichtige deksel of plasticfolie om een vochtige en warme omgeving te creëren. Een constante bodemtemperatuur van rond de 20 tot 25 graden Celsius is ideaal voor de kieming. Een verwarmde kweekbak of een plek boven een radiator kan hierbij helpen.
Het kiemproces kan onvoorspelbaar zijn en variëren van enkele weken tot vele maanden, afhankelijk van de soort en de versheid van het zaad. Zodra de zaailingen opkomen en hun eerste echte blaadjes hebben ontwikkeld, kun je de afdekking verwijderen om de luchtcirculatie te verbeteren. Verspeen de zaailingen naar individuele potjes wanneer ze groot genoeg zijn om te hanteren. Geef ze een lichte standplaats en begin met een zeer verdunde bemesting zodra ze goed aan de groei zijn.
Afleggen als alternatieve methode
Afleggen is een relatief eenvoudige en zeer effectieve methode om passiebloemen te vermeerderen, die vaak een hoog slagingspercentage heeft. Deze techniek houdt in dat je een stengel van de moederplant wortel laat schieten terwijl deze nog aan de plant vastzit. Dit zorgt voor een continue toevoer van water en voedingsstoffen vanuit de moederplant, wat de kans op succes aanzienlijk vergroot. Het is een ideale methode voor beginners en kan gedurende het hele groeiseizoen worden toegepast.
Kies een lange, gezonde en buigzame rank die dicht bij de grond groeit. Zoek een punt op de rank, bij voorkeur met een bladknoop, dat gemakkelijk de grond kan bereiken. Op deze plek kun je de stengel licht verwonden door er met een schoon, scherp mesje een klein sneetje in te maken aan de onderkant. Deze verwonding stimuleert de vorming van wortels op die specifieke plek. Het gebruik van stekpoeder op de verwonde plek kan het proces verder versnellen.
Buig de rank naar de grond en begraaf het verwonde gedeelte in een klein kuiltje in de aarde, direct naast de moederplant of in een nabijgelegen pot gevuld met potgrond. Zorg ervoor dat de top van de rank, met enkele bladeren, boven de grond uitsteekt. Zet de begraven stengel vast met een gebogen stuk draad, een tentharing of een steen, zodat deze goed contact maakt met de grond en niet kan verschuiven. Geef de plek goed water en houd de grond de komende tijd constant licht vochtig.
Na verloop van tijd, meestal binnen een of twee maanden, zal het begraven deel van de stengel zijn eigen wortelstelsel ontwikkelen. Je kunt dit controleren door de grond voorzichtig wat weg te halen of door te voelen of de rank stevig vastzit in de grond. Zodra er een degelijk wortelstelsel is gevormd, kun je de nieuwe plant van de moederplant scheiden door de verbindende stengel door te knippen. De nieuwe, zelfstandige passiebloem kan nu voorzichtig worden opgegraven en naar haar definitieve plek worden verplant.
