Het correct overwinteren van de amaryllis is geen passieve handeling, maar een cruciale en actieve fase in de jaarlijkse cyclus die de basis legt voor de bloei van het volgende seizoen. Deze rustperiode, ook wel dormantie genoemd, is een natuurlijk proces dat de plant nodig heeft om nieuwe bloemknoppen in de bol te ontwikkelen. Het succesvol nabootsen van deze rustfase is de sleutel tot het jaar na jaar opnieuw genieten van de spectaculaire bloemen. Het proces omvat het geleidelijk afbouwen van water en voeding, het laten afsterven van het blad en het bewaren van de bol onder koele, droge en donkere omstandigheden. Een zorgvuldige begeleiding van de plant naar en door deze rustperiode is essentieel voor haar langetermijnwelzijn.
De voorbereiding op de overwintering begint aan het einde van de zomer, typisch eind augustus of begin september. Na een periode van actieve groei waarin de plant, met behulp van zijn bladeren, volop energie heeft opgeslagen in de bol, is het tijd om de plant het signaal te geven dat de rustperiode nadert. Dit doe je door de frequentie van het water geven geleidelijk te verminderen over een periode van enkele weken. Tegelijkertijd stop je volledig met het geven van meststoffen. Deze veranderingen in de verzorging simuleren het einde van het groeiseizoen in de natuurlijke habitat van de plant.
Door de verminderde watergift zullen de bladeren van de amaryllis beginnen te vergelen en uiteindelijk verdorren. Dit is een volkomen normaal en noodzakelijk proces. Weersta de neiging om de vergelende bladeren te vroeg af te knippen. De plant trekt de laatste voedingsstoffen en energie uit de bladeren terug in de bol. Wacht tot de bladeren volledig bruin en verdord zijn voordat je ze verwijdert. Je kunt ze dan eenvoudigweg afsnijden op een paar centimeter boven de bol.
Zodra het blad is afgestorven en verwijderd, stop je volledig met water geven. De bol is nu klaar om zijn rustperiode in te gaan. Deze periode van dormantie moet minimaal acht tot tien weken duren. Een kortere rustperiode is vaak onvoldoende voor de ontwikkeling van de bloemknoppen, wat kan resulteren in een plant die het volgende seizoen alleen blad produceert. Het is dus van groot belang om deze minimale rusttijd te respecteren.
De omstandigheden waaronder de bol overwintert, zijn van het grootste belang. De ideale omgeving is koel, droog en donker. De temperatuur moet constant zijn, idealiter tussen de 5 en 12 graden Celsius. Temperaturen boven de 15 graden kunnen de rust verstoren, terwijl temperaturen onder het vriespunt de bol kunnen beschadigen. Een onverwarmde kelder, garage of een koele berging zijn vaak geschikte locaties.
De bol in de pot bewaren
De eenvoudigste methode om de amaryllis te overwinteren is door de bol gewoon in zijn pot te laten. Nadat het blad is verwijderd en de watergift is gestopt, plaats je de gehele pot op de gekozen koele, droge en donkere locatie. Het voordeel van deze methode is dat de wortels van de bol minder worden verstoord. De potgrond fungeert als een beschermende buffer rond de bol en helpt om een constante, lichte vochtigheid in de directe omgeving van de wortels te handhaven, wat uitdroging voorkomt.
Gedurende de rustperiode hoef je in principe niets te doen, behalve de bol af en toe te controleren. Controleer of de potgrond volledig droog blijft en of er geen tekenen van schimmel of rot op de zichtbare bovenkant van de bol verschijnen. Het is belangrijk dat de opslagruimte goed geventileerd is om schimmelgroei te voorkomen. Zorg ervoor dat de pot niet in direct contact staat met een vochtige vloer.
Deze methode is bijzonder geschikt voor beginners of voor mensen die niet de ruimte of de wens hebben om met kale bollen om te gaan. Het minimaliseert de handelingen en het risico op beschadiging van de bol tijdens het uit de pot halen en opnieuw planten. Het is een efficiënte en effectieve manier om de plant de rust te geven die hij nodig heeft.
Na de rustperiode van acht tot tien weken kun je de pot weer tevoorschijn halen. Schraap de bovenste laag van de oude potgrond voorzichtig weg en vervang deze door verse, voedselrijke potgrond. Dit geeft de plant een boost voor het nieuwe seizoen. Vervolgens begin je de cyclus opnieuw door de pot op een warme plek te zetten en een eerste, kleine hoeveelheid water te geven om de groei te stimuleren.
De bol uit de pot halen en bewaren
Een alternatieve methode is om de bol na het afsterven van het blad uit de pot te halen. Haal de bol voorzichtig uit de aarde en borstel de overtollige grond van de bol en de wortels. Wees voorzichtig dat je de wortels niet te veel beschadigt, hoewel het verwijderen van duidelijk verdroogde of dode wortels geen kwaad kan. Laat de bol een paar dagen op een droge, luchtige plaats liggen zodat de buitenkant goed kan opdrogen.
Deze methode heeft als voordeel dat je de bol volledig kunt inspecteren op eventuele ziekten, plagen of rottende plekken. Eventuele broedbollen kunnen op dit moment ook gemakkelijk worden gescheiden van de moederbol. Als je zachte of beschadigde plekken vindt, kun je deze voorzichtig wegsnijden met een schoon, scherp mes en de snijwond behandelen met een fungicidepoeder. Dit ‘schoonmaken’ van de bol kan bijdragen aan een gezonde start van het nieuwe seizoen.
Bewaar de kale, droge bol op een koele, donkere en goed geventileerde plaats. Je kunt de bol in een papieren zak, een netje (zoals een uiennetje) of een kartonnen doos met ventilatiegaten leggen. Het is ook mogelijk om de bol in een medium zoals droog turfmolm, vermiculiet of zaagsel te bewaren. Dit helpt om de bol te beschermen tegen uitdroging en beschadiging. Label de bol met de variëteitnaam en de startdatum van de rustperiode, zodat je weet wanneer het tijd is om hem weer te wekken.
Controleer de opgeslagen bollen periodiek, bijvoorbeeld eens per maand. Voel of de bol nog steeds stevig is. Een licht verschrompelde bol kan nog levensvatbaar zijn, maar een zachte, papperige bol is waarschijnlijk verloren gegaan door rot en moet worden weggegooid. Deze controlemomenten zijn belangrijk om te voorkomen dat een eventueel rottingsproces zich uitbreidt.
De rustperiode beëindigen en de plant wekken
Na een rustperiode van minimaal acht tot tien weken, of wanneer je de eerste tekenen van nieuwe groei aan de neus van de bol ziet, is het tijd om de amaryllis weer tot leven te wekken. Dit is een spannend moment, omdat het de start van een nieuwe bloeicyclus markeert. De timing kan worden aangepast aan wanneer je de plant in bloei wilt hebben; reken op ongeveer zes tot acht weken van het wekken tot de bloei.
Als je de bol uit de pot hebt gehaald, is dit het moment om hem opnieuw te planten. Kies een schone pot met drainagegaten en vul deze met verse, goed doorlatende potgrond. Plant de bol, zoals gebruikelijk, met de bovenste helft tot een derde boven de grond uitstekend. Als je de bol in de pot hebt laten overwinteren, kun je hem in dezelfde pot laten of ervoor kiezen om hem nu te verpotten als hij te groot is geworden voor zijn huidige pot.
Geef na het (her)planten een kleine hoeveelheid water. Dit is het signaal voor de bol om zijn dormantie te doorbreken en de wortelgroei te activeren. Plaats de pot op een warme en lichte plek, met een ideale temperatuur rond de 21-24 graden Celsius. Deze warmte is de belangrijkste trigger voor de bol om uit zijn rust te komen en een nieuwe bloemstengel te gaan vormen.
Wees geduldig en geef niet opnieuw water totdat er duidelijke groei zichtbaar is. Het is dezelfde procedure als bij de allereerste keer planten. Zodra de nieuwe scheut enkele centimeters hoog is, kun je beginnen met regelmatiger water geven en de plant verzorgen zoals beschreven voor de groei- en bloeifase. Met deze zorgvuldige aanpak heb je de basis gelegd voor een nieuwe ronde van adembenemende bloemen.
