Bacopa is van nature een doorlevende plant in haar oorspronkelijke, warme klimaat, maar in de meeste gematigde klimaten, zoals in Nederland en België, wordt ze als een eenjarige behandeld. De plant is niet bestand tegen temperaturen onder het vriespunt en zal bij de eerste serieuze nachtvorst afsterven. Toch is het voor de toegewijde tuinier mogelijk om deze geliefde zomerbloeier met succes de winter door te helpen. Het overwinteren van bacopa vereist enige inspanning en de juiste omstandigheden, maar het kan een lonende ervaring zijn om in het voorjaar weer te kunnen genieten van je eigen, volgroeide plant.
De belangrijkste reden om bacopa te overwinteren is om een specifieke, favoriete variëteit te behouden die je misschien niet gemakkelijk opnieuw kunt vinden. Bovendien geeft het je een voorsprong op het nieuwe tuinseizoen; overwinterde planten zijn vaak groter en krachtiger dan jonge planten uit het tuincentrum en zullen eerder in het seizoen beginnen te bloeien. Het is een duurzame manier van tuinieren die je in staat stelt om de levenscyclus van je planten te verlengen en kosten te besparen.
Er zijn twee primaire methoden om bacopa de winter door te krijgen: het naar binnen halen van de volledige plant of het nemen van stekken in de late zomer of vroege herfst. Het nemen van stekken is vaak de meest praktische en succesvolle methode. Jonge stekken nemen minder ruimte in beslag, zijn minder vatbaar voor het meebrengen van ziekten en plagen van buiten, en wortelen relatief gemakkelijk, waardoor je in het voorjaar met frisse, vitale planten kunt beginnen. Het overwinteren van de hele ‘moederplant’ is ook mogelijk, maar vereist meer ruimte en zorg.
Ongeacht de gekozen methode, is de timing van cruciaal belang. Je moet actie ondernemen voordat de eerste nachtvorst wordt voorspeld. Het is belangrijk om de planten de tijd te geven om te acclimatiseren aan de binnenomstandigheden voordat de stress van de kou toeslaat. Een goede voorbereiding en het creëren van de juiste overwinteringsomgeving zijn de sleutels tot succes.
Voorbereidingen op de winterperiode
De voorbereiding op het overwinteren van bacopa begint al in de late zomer. Als je van plan bent om de hele plant naar binnen te halen, is het verstandig om de plant grondig te inspecteren op tekenen van ziekten of plagen. Je wilt absoluut geen ongewenste gasten zoals bladluizen, spint of witte vlieg mee naar binnen nemen, waar ze zich in de warme binnenomgeving snel kunnen vermenigvuldigen en ook je kamerplanten kunnen aantasten. Behandel eventuele plagen preventief met een insectendodende zeep of neemolie voordat je de plant verplaatst.
Voordat je de plant naar binnen haalt, is het een goed moment om haar een flinke snoeibeurt te geven. Knip de lange, uitgegroeide stengels terug tot ongeveer 10-15 centimeter. Dit lijkt misschien drastisch, maar het heeft meerdere voordelen. Een compactere plant is gemakkelijker te hanteren en neemt minder ruimte in. Bovendien stimuleert het de plant om in het voorjaar nieuwe, bossige groei te vormen en voorkomt het dat de plant tijdens de winter te iel en lang wordt. Verwijder ook alle dode of vergeelde bladeren en uitgebloeide bloemen.
Als je kiest voor de methode van stekken, neem dan in de late zomer of vroege herfst stekken van gezonde, niet-bloeiende scheuten. Volg de standaardprocedure voor het nemen van stekken: knip stukken van 8-10 cm, verwijder de onderste bladeren en plaats ze in vochtige stekgrond. Laat deze stekken binnen op een lichte, warme plek wortelen. Zodra ze geworteld zijn, zijn deze jonge plantjes veel beter beheersbaar om de winter door te komen dan een grote, volwassen plant.
Een laatste stap in de voorbereiding is het controleren van de pot en de grond. Zorg ervoor dat de drainagegaten niet verstopt zijn. Het is niet nodig om de plant vlak voor de winter te verpotten, tenzij de pot te klein is geworden. Laat de plant geleidelijk wennen aan de lagere lichtintensiteit binnen door haar eerst een paar dagen in de schaduw te zetten voordat je haar permanent naar binnen verplaatst. Deze overgangsperiode helpt om de schok te minimaliseren.
De ideale overwinteringslocatie
De keuze van de overwinteringslocatie is de meest kritische factor voor succes. Bacopa heeft tijdens de winter een koele, maar lichte en vorstvrije omgeving nodig. De ideale temperatuur ligt tussen de 5 en 10 graden Celsius. Een te warme locatie, zoals een verwarmde woonkamer, zal de plant stimuleren om te blijven groeien. Deze wintergroei is echter vaak zwak, lang en iel (ook wel ‘etiolering’ genoemd) door het gebrek aan voldoende licht in de wintermaanden.
Een onverwarmde slaapkamer, een koele serre, een vorstvrije garage met een raam, of een lichte kelder zijn vaak geschikte locaties. Het belangrijkste is de combinatie van koelte en licht. Voldoende licht is nodig om de plant in leven te houden, zelfs tijdens haar rustperiode. Een raam op het noorden of oosten is vaak voldoende. Als er niet genoeg natuurlijk licht beschikbaar is, kun je overwegen om groeilampen te gebruiken om de planten een paar uur per dag extra licht te geven.
Zorg voor een goede luchtcirculatie op de overwinteringsplek om schimmelziekten zoals botrytis te voorkomen. Zet de planten niet te dicht op elkaar en vermijd vochtige, stilstaande lucht. Een kleine ventilator die af en toe zachtjes draait, kan helpen om de lucht in beweging te houden. Dit is vooral belangrijk in kelders of andere ruimtes die van nature wat vochtiger kunnen zijn.
Controleer de planten regelmatig gedurende de winter. Zelfs in een koele omgeving kunnen plagen zich ontwikkelen. Een maandelijkse inspectie op ongedierte is aan te raden. Let ook op de algehele conditie van de plant. Het is normaal dat de plant er in de winter niet op haar best uitziet en wat blad verliest, maar ze moet er niet volledig uitgedroogd of rot uitzien.
Verzorging tijdens de winterrust
De verzorging van bacopa tijdens de winter is minimalistisch. De plant bevindt zich in een rustfase, vergelijkbaar met een winterslaap, en haar metabolisme is sterk vertraagd. De grootste fout die tijdens deze periode wordt gemaakt, is te veel water geven. Omdat de plant nauwelijks groeit en de temperaturen laag zijn, is haar waterbehoefte extreem laag. Te veel water zal onvermijdelijk leiden tot wortelrot, de meest voorkomende doodsoorzaak van overwinterende planten.
Geef slechts zeer spaarzaam water, net genoeg om te voorkomen dat de wortelkluit volledig uitdroogt. Een goede vuistregel is om de grond te laten opdrogen en dan een kleine hoeveelheid water te geven. Afhankelijk van de omstandigheden kan dit neerkomen op eens in de drie tot zes weken. Het is veel beter om de plant aan de droge kant te houden dan aan de natte kant. Til de pot regelmatig op om het gewicht te voelen; een lichte pot duidt op droge grond.
Bemesten is tijdens de overwintering volledig uit den boze. De plant is in rust en kan de voedingsstoffen niet gebruiken. Het toedienen van meststoffen zou alleen de wortels kunnen beschadigen door een opeenhoping van zouten in de grond. De bemesting wordt pas hervat in het voorjaar, wanneer de plant weer actieve groei begint te vertonen.
Houd de plant netjes door af en toe vergeelde of afgestorven bladeren te verwijderen. Dit verbetert niet alleen het uiterlijk, maar helpt ook om schimmelziekten te voorkomen, omdat dood plantmateriaal een ideale voedingsbodem is voor schimmels. Wees geduldig; de plant zal er gedurende de wintermaanden waarschijnlijk wat treurig uitzien. Dit is normaal en zolang de stengels levend en groen blijven, is er een goede kans dat ze in het voorjaar weer zal uitlopen.
De plant voorbereiden op het nieuwe seizoen
Wanneer de dagen langer worden en de temperaturen in het vroege voorjaar beginnen te stijgen, is het tijd om je bacopa langzaam uit haar winterslaap te wekken. Dit proces begint meestal in maart of april. Verplaats de plant naar een iets warmere en lichtere locatie om de nieuwe groei te stimuleren. Een lichte vensterbank in een onverwarmde kamer is ideaal.
Dit is ook het moment om de watergift geleidelijk op te voeren. Naarmate de plant meer licht en warmte krijgt, zal haar waterbehoefte toenemen. Begin met iets vaker water geven, maar laat de grond tussen de gietbeurten door nog steeds licht opdrogen. Zodra je de eerste tekenen van nieuwe, frisse groene groei ziet, kun je beginnen met een zeer milde bemesting. Gebruik een vloeibare meststof verdund tot een kwart of de helft van de aanbevolen sterkte.
Voordat de plant weer naar buiten kan, heeft ze mogelijk nog een snoeibeurt nodig. Verwijder alle dode of zwakke stengels die de winter niet hebben overleefd. Knip de levende stengels nog wat verder terug om een compacte en bossige groei te bevorderen. Dit is ook een goed moment om de plant te verpotten in verse, voedselrijke potgrond. Dit geeft haar een gezonde start voor het nieuwe groeiseizoen.
De laatste en meest cruciale stap is het afharden van de plant voordat ze permanent naar buiten gaat. Zet de plant op de eerste warme lentedagen overdag een paar uur buiten op een beschutte, schaduwrijke plek. Breng haar ’s nachts weer naar binnen. Verleng de tijd buiten geleidelijk over een periode van een tot twee weken, en stel haar langzaam bloot aan meer direct zonlicht. Dit voorkomt dat de bladeren verbranden en de plant een schok krijgt. Wacht met het definitief buiten laten staan tot na de laatste nachtvorst.
📷: Deavmi, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
