Το κλάδεμα της σκωτσέζικης πεύκης είναι ένα θέμα που συχνά προκαλεί σύγχυση και ανησυχία στους κηπουρούς. Σε αντίθεση με πολλά φυλλοβόλα δέντρα, τα πεύκα έχουν έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο ανάπτυξης και δεν ανταποκρίνονται καλά στο έντονο ή λανθασμένο κλάδεμα. Γενικά, η σκωτσέζικη πεύκη αναπτύσσει μια όμορφη, συχνά ακανόνιστη και γραφική μορφή από μόνη της και απαιτεί ελάχιστο κλάδεμα για να παραμείνει υγιής. Η κύρια φιλοσοφία πίσω από το κλάδεμα των πεύκων είναι η διατήρηση της φυσικής τους ομορφιάς και η παρέμβαση μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο. Η κατανόηση του πότε, του γιατί και του πώς να κλαδεύετε είναι ζωτικής σημασίας για να αποφύγετε την πρόκληση μόνιμης ζημιάς στο δέντρο. Αυτός ο οδηγός θα καλύψει τους βασικούς λόγους για κλάδεμα, την κατάλληλη εποχή, τις σωστές τεχνικές και τις μεθόδους διαμόρφωσης για τον έλεγχο του μεγέθους και της πυκνότητας.
Πριν πιάσετε τα εργαλεία κλαδέματος, είναι σημαντικό να κατανοήσετε πώς αναπτύσσεται ένα πεύκο. Τα πεύκα αναπτύσσονται από οφθαλμούς που σχηματίζονται στις άκρες των κλαδιών. Κάθε άνοιξη, αυτοί οι οφθαλμοί επιμηκύνονται για να σχηματίσουν νέους βλαστούς, που ονομάζονται “κεριά”. Οι βελόνες στη συνέχεια αναπτύσσονται κατά μήκος αυτών των κεριών. Σε αντίθεση με άλλα δέντρα, τα πεύκα δεν έχουν λανθάνοντες οφθαλμούς κατά μήκος του παλαιότερου, ξυλώδους τμήματος των κλαδιών. Αυτό σημαίνει ότι αν κόψετε ένα κλαδί πίσω σε ένα σημείο όπου δεν υπάρχουν βελόνες, αυτό το τμήμα του κλαδιού δεν θα βγάλει νέα βλάστηση και πιθανότατα θα πεθάνει.
Αυτή η θεμελιώδης αρχή καθορίζει όλες τις τεχνικές κλαδέματος. Οποιοδήποτε κλάδεμα πρέπει να γίνεται είτε κόβοντας ένα ολόκληρο κλαδί πίσω στον κορμό (ή σε ένα μεγαλύτερο πλευρικό κλαδί), είτε κονταίνοντας τους νέους βλαστούς (τα κεριά) την άνοιξη πριν οι βελόνες τους αναπτυχθούν πλήρως. Το κόψιμο ενός κλαδιού στη μέση του ξυλώδους τμήματός του θα αφήσει ένα αντιαισθητικό, νεκρό κούτσουρο. Η γνώση αυτού του κανόνα είναι το πιο σημαντικό βήμα για την αποφυγή ανεπανόρθωτων λαθών.
Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους θα χρειαζόταν να κλαδέψετε μια σκωτσέζικη πεύκη είναι συνήθως διορθωτικοί. Αυτοί περιλαμβάνουν την αφαίρεση νεκρών, σπασμένων ή άρρωστων κλαδιών, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν πηγή μόλυνσης ή κίνδυνο για την ασφάλεια. Ένας άλλος λόγος είναι η αφαίρεση κλαδιών που διασταυρώνονται ή τρίβονται μεταξύ τους, καθώς αυτό μπορεί να δημιουργήσει πληγές που επιτρέπουν την είσοδο παθογόνων. Τέλος, μπορεί να χρειαστεί να αφαιρέσετε τα χαμηλότερα κλαδιά για να παρέχετε χώρο για διέλευση κάτω από το δέντρο ή για να βελτιώσετε την εμφάνιση του κορμού.
Το κλάδεμα για αισθητικούς λόγους, όπως η διαμόρφωση ή ο έλεγχος του μεγέθους, είναι μια πιο προχωρημένη τεχνική που πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και γνώση. Η υπερβολική αφαίρεση φυλλώματος μπορεί να στρεσάρει σοβαρά το δέντρο και να μειώσει την ικανότητά του να φωτοσυνθέτει. Η καλύτερη προσέγγιση είναι πάντα η ελάχιστη δυνατή παρέμβαση, σεβόμενοι τη φυσική συνήθεια ανάπτυξης του δέντρου. Εάν δεν είστε σίγουροι, είναι πάντα καλύτερο να κλαδέψετε λιγότερο παρά περισσότερο.
Η καλύτερη εποχή για κλάδεμα
Ο χρόνος του κλαδέματος είναι κρίσιμος για την υγεία του πεύκου. Η καλύτερη εποχή για την αφαίρεση μεγάλων, ζωντανών κλαδιών είναι στα τέλη του χειμώνα ή στην αρχή της άνοιξης, όταν το δέντρο είναι ακόμα σε λήθαργο. Το κλάδεμα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ελαχιστοποιεί την απώλεια χυμών (ρητίνης) από τις τομές και επιτρέπει στο δέντρο να ξεκινήσει τη διαδικασία επούλωσης αμέσως μόλις αρχίσει η νέα καλλιεργητική περίοδος. Επιπλέον, ο κίνδυνος μόλυνσης από ασθένειες ή προσβολής από έντομα είναι χαμηλότερος κατά τη διάρκεια του κρύου καιρού.
Τα νεκρά ή σπασμένα κλαδιά μπορούν να αφαιρεθούν οποιαδήποτε στιγμή του έτους, καθώς δεν επηρεάζουν τη ζωντανή φυσιολογία του δέντρου. Στην πραγματικότητα, είναι καλή ιδέα να τα αφαιρείτε μόλις τα εντοπίσετε για να αποτρέψετε την εξάπλωση τυχόν ασθενειών και να βελτιώσετε την ασφάλεια και την εμφάνιση του δέντρου. Να είστε προσεκτικοί κατά την αφαίρεση νεκρών κλαδιών για να μην τραυματίσετε τον ζωντανό ιστό του κολλάρου του κλαδιού.
Το κλάδεμα για τον έλεγχο του μεγέθους και τη διαμόρφωση της πυκνότητας, γνωστό ως “candling”, έχει ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό παράθυρο. Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει την αφαίρεση ή το κόντυμα των νέων βλαστών (κεριών) την άνοιξη. Η ιδανική στιγμή για να το κάνετε αυτό είναι όταν τα κεριά έχουν επιμηκυνθεί πλήρως, αλλά πριν οι βελόνες αρχίσουν να ξεδιπλώνονται και να σκληραίνουν. Αυτή η περίοδος διαρκεί συνήθως μόνο μία ή δύο εβδομάδες, οπότε η παρακολούθηση είναι απαραίτητη.
Αποφύγετε το κλάδεμα στα τέλη του καλοκαιριού ή το φθινόπωρο. Όπως και με τη λίπανση, το κλάδεμα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί να διεγείρει τη νέα ανάπτυξη που δεν θα έχει χρόνο να σκληραγωγηθεί πριν από τον χειμώνα. Επιπλέον, οι τομές που γίνονται το φθινόπωρο επουλώνονται πιο αργά, αφήνοντας το δέντρο ευάλωτο σε μυκητολογικές λοιμώξεις που είναι ενεργές κατά τη διάρκεια του υγρού φθινοπωρινού καιρού. Η τήρηση του σωστού χρονοδιαγράμματος είναι θεμελιώδης για ένα επιτυχημένο και υγιές κλάδεμα.
Βασικές τεχνικές κλαδέματος
Κατά την αφαίρεση ενός ολόκληρου κλαδιού, είναι ζωτικής σημασίας να γίνει η σωστή τομή για να προωθηθεί η γρήγορη επούλωση. Μην κόβετε το κλαδί ακριβώς σύρριζα με τον κορμό. Αντ’ αυτού, εντοπίστε το “κολλάρο του κλαδιού”, μια ελαφρώς διογκωμένη περιοχή όπου το κλαδί ενώνεται με τον κορμό. Αυτό το κολλάρο περιέχει εξειδικευμένους ιστούς που είναι υπεύθυνοι για την κάλυψη της πληγής. Η τομή πρέπει να γίνει ακριβώς έξω από αυτό το κολλάρο, χωρίς να το τραυματίσετε.
Ομοίως, μην αφήνετε ένα μακρύ κούτσουρο. Ένα κούτσουρο δεν μπορεί να επουλωθεί σωστά και θα σαπίσει, παρέχοντας μια πύλη εισόδου για έντομα και ασθένειες στον κορμό του δέντρου. Για μεγαλύτερα κλαδιά, χρησιμοποιήστε την τεχνική των τριών τομών για να αποφύγετε το σχίσιμο του φλοιού. Κάντε την πρώτη τομή από την κάτω πλευρά του κλαδιού, περίπου 30 εκατοστά από τον κορμό. Η δεύτερη τομή γίνεται από την πάνω πλευρά, λίγο πιο έξω από την πρώτη, αφαιρώντας το μεγαλύτερο βάρος του κλαδιού. Η τελική, τρίτη τομή γίνεται για να αφαιρέσετε το υπόλοιπο κούτσουρο στο σωστό σημείο, ακριβώς έξω από το κολλάρο.
Για όλες τις τομές, χρησιμοποιήστε αιχμηρά και καθαρά εργαλεία. Ένα πριόνι κλαδέματος είναι κατάλληλο για μεγαλύτερα κλαδιά, ενώ ένα κλαδευτήρι είναι ιδανικό για μικρότερα. Τα θαμπά εργαλεία μπορούν να συνθλίψουν τους ιστούς και να δημιουργήσουν μια ακατάστατη πληγή που επουλώνεται δύσκολα. Καθαρίζετε τα εργαλεία σας με οινόπνευμα ή ένα διάλυμα χλωρίνης 10% μεταξύ των τομών, ειδικά αν κλαδεύετε άρρωστα κλαδιά, για να αποφύγετε τη μετάδοση ασθενειών.
Μετά το κλάδεμα, δεν είναι απαραίτητο να εφαρμόσετε πάστα επούλωσης ή χρώμα στις τομές. Η έρευνα έχει δείξει ότι αυτές οι ουσίες δεν βοηθούν στην επούλωση και μπορεί στην πραγματικότητα να παγιδεύσουν υγρασία και να επιβραδύνουν τη φυσική διαδικασία κάλυψης της πληγής από το δέντρο. Ένα σωστά κλαδεμένο δέντρο είναι απόλυτα ικανό να επουλώσει τις πληγές του από μόνο του.
Διαμόρφωση και έλεγχος μεγέθους (Candling)
Το “Candling” είναι η κύρια τεχνική που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο του μεγέθους και την αύξηση της πυκνότητας ενός πεύκου χωρίς να καταστραφεί η φυσική του μορφή. Όπως αναφέρθηκε, αυτή η τεχνική πραγματοποιείται την άνοιξη στα νέα, επιμήκη “κεριά”. Κονταίνοντας αυτά τα κεριά, ελέγχετε το μήκος της νέας ανάπτυξης για εκείνη τη χρονιά. Για παράδειγμα, αν κόψετε ένα κερί στο μισό, το κλαδί θα μακρύνει μόνο κατά το μισό του μήκους που θα μακρυνε κανονικά.
Η τεχνική αυτή γίνεται καλύτερα με τα δάχτυλα και όχι με κλαδευτήρι. Απλά πιάστε το κερί και σπάστε το στο επιθυμητό μήκος. Αυτό δημιουργεί μια πιο φυσική εμφάνιση από μια καθαρή τομή. Μπορείτε να αφαιρέσετε από το ένα τρίτο έως τα δύο τρίτα του κεριού. Η αφαίρεση ολόκληρου του κεντρικού κεριού σε μια ομάδα θα ενθαρρύνει τα πλευρικά κεριά να γίνουν πιο κυρίαρχα, οδηγώντας σε μια πιο θαμνώδη ανάπτυξη.
Το Candling είναι ένας τρόπος για να διατηρήσετε ένα πεύκο σε ένα πιο συμπαγές μέγεθος, καθιστώντας το κατάλληλο για μικρότερους κήπους ή για τη δημιουργία ενός πιο πυκνού φράχτη. Επαναλαμβάνοντας τη διαδικασία κάθε χρόνο, μπορείτε να διατηρήσετε το δέντρο σε ένα συγκεκριμένο μέγεθος για πολλά χρόνια. Είναι επίσης μια βασική τεχνική στην τέχνη του μπονσάι για τη δημιουργία και τη διατήρηση της κλίμακας και της πυκνότητας.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το candling είναι μια εργασία που απαιτεί αφοσίωση. Πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο για να διατηρηθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εάν παραλείψετε μια χρονιά, το δέντρο θα συνεχίσει την κανονική του ανάπτυξη. Αυτή η τεχνική επιτρέπει τον δημιουργικό έλεγχο της μορφής του δέντρου, αλλά πρέπει πάντα να γίνεται με γνώμονα τη διατήρηση μιας φυσικής και ισορροπημένης εμφάνισης.
📷 Arnstein Rønning, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons
