Το κλάδεμα είναι μια καλλιεργητική τεχνική υψίστης σημασίας για την αγγλική πελαργόνια, μια πρακτική που ξεπερνά την απλή αφαίρεση ξερών κλαδιών. Αποτελεί μια τέχνη που, όταν εκτελείται σωστά και την κατάλληλη στιγμή, μεταμορφώνει το φυτό, ενισχύοντας την υγεία, τη ζωτικότητα και, κυρίως, την ποιότητα και την ποσότητα της ανθοφορίας του. Ένα σωστά κλαδεμένο φυτό αποκτά ένα όμορφο, συμπαγές και θαμνώδες σχήμα, επιτρέπει την καλύτερη κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό του, μειώνοντας τον κίνδυνο ασθενειών, και κατευθύνει την ενέργειά του εκεί που πραγματικά μετράει: στη δημιουργία εντυπωσιακών ανθέων. Η κατανόηση των διαφορετικών τύπων κλαδέματος και του σκοπού τους είναι απαραίτητη για κάθε καλλιεργητή που επιθυμεί να δει τις πελαργόνιές του να ευδοκιμούν.
Υπάρχουν δύο βασικές περίοδοι για το κλάδεμα της αγγλικής πελαργόνιας, καθεμία με τον δικό της σκοπό. Το κύριο και πιο αυστηρό κλάδεμα, γνωστό ως κλάδεμα ανανέωσης ή διαμόρφωσης, πραγματοποιείται το φθινόπωρο. Αυτό συμβαίνει συνήθως μετά το τέλος της κύριας ανθοφορίας και πριν το φυτό μεταφερθεί στον χώρο διαχείμασης. Ο στόχος αυτού του κλαδέματος είναι να αφαιρέσει την παλιά, εξαντλημένη βλάστηση και να προετοιμάσει το φυτό για την περίοδο του ληθάργου, δίνοντάς του ταυτόχρονα ένα καλό σχήμα για την επόμενη σεζόν.
Κατά το φθινοπωρινό κλάδεμα, οι βλαστοί κονταίνονται σημαντικά. Ο γενικός κανόνας είναι να κόβεις τα κλαδιά περίπου στα δύο τρίτα του μήκους τους, αφήνοντας σε κάθε κλαδί τουλάχιστον 2-3 υγιείς κόμβους (τα σημεία από όπου θα βγουν οι νέοι βλαστοί την άνοιξη). Αφαίρεσε εντελώς τυχόν αδύναμα, λεπτά ή κακοσχηματισμένα κλαδιά, καθώς και όσα κατευθύνονται προς το κέντρο του φυτού. Αυτό θα “ανοίξει” το φυτό, βελτιώνοντας τον αερισμό και την πρόσβαση του φωτός σε όλα τα μέρη του. Μη φοβηθείς να είσαι αυστηρός. Η αγγλική πελαργόνια ανταποκρίνεται πολύ καλά στο δυνατό κλάδεμα.
Το δεύτερο σημαντικό κλάδεμα είναι ένα ελαφρύτερο κλάδεμα καθαρισμού που γίνεται νωρίς την άνοιξη, μόλις το φυτό αρχίσει να ξυπνά από τον χειμερινό λήθαργο. Σε αυτό το στάδιο, ο στόχος είναι να αφαιρέσεις τυχόν βλαστούς που μπορεί να ξεράθηκαν ή να εξασθένησαν κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Είναι επίσης μια ευκαιρία να διορθώσεις το σχήμα του φυτού, αν χρειάζεται, και να αφαιρέσεις κλαδιά που μπορεί να σταυρώνουν ή να τρίβονται μεταξύ τους. Αυτό το ανοιξιάτικο “φρεσκάρισμα” εξασφαλίζει ότι η ενέργεια του φυτού θα κατευθυνθεί αποκλειστικά στους υγιείς και παραγωγικούς βλαστούς.
Για την εκτέλεση του κλαδέματος, η χρήση των σωστών εργαλείων είναι απολύτως απαραίτητη. Θα χρειαστείς ένα κοφτερό, καθαρό κλαδευτήρι ή ένα ψαλίδι κηπουρικής. Τα αιχμηρά εργαλεία κάνουν καθαρές τομές που επουλώνονται γρήγορα, μειώνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης. Αντίθετα, τα στομωμένα εργαλεία “μασάνε” τους ιστούς του φυτού, δημιουργώντας μεγάλες πληγές που είναι ευάλωτες σε ασθένειες. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να απολυμαίνεις τα εργαλεία σου με οινόπνευμα πριν ξεκινήσεις το κλάδεμα και οπωσδήποτε όταν μετακινείσαι από το ένα φυτό στο άλλο, για να αποφύγεις τη μετάδοση παθογόνων.
Κορυφολόγημα για πυκνή βλάστηση
Το κορυφολόγημα, γνωστό και ως “τσίμπημα”, είναι μια τεχνική συνεχούς, ελαφρού κλαδέματος που εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης, από την άνοιξη έως τις αρχές του καλοκαιριού. Ο σκοπός του είναι να ενθαρρύνει το φυτό να δημιουργήσει πλευρικούς βλαστούς, αντί να αναπτύσσεται ψηλό και αδύναμο με λίγα κλαδιά. Το αποτέλεσμα είναι ένα πιο πυκνό, θαμνώδες και συμπαγές φυτό, το οποίο θα έχει περισσότερες θέσεις για να παράγει άνθη. Αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα νεαρά φυτά, για να αποκτήσουν ένα καλό σκελετό από την αρχή.
Η διαδικασία είναι πολύ απλή. Με τα δάχτυλά σου ή με ένα μικρό ψαλιδάκι, απλώς “τσίμπα” ή κόψε την τρυφερή κορυφή κάθε νέου βλαστού, ακριβώς πάνω από ένα ζευγάρι φύλλων. Αυτό αφαιρεί τον κορυφαίο οφθαλμό, ο οποίος παράγει ορμόνες που εμποδίζουν την ανάπτυξη των πλευρικών οφθαλμών που βρίσκονται πιο κάτω στον βλαστό. Με την αφαίρεσή του, οι πλευρικοί οφθαλμοί “απελευθερώνονται” και αρχίζουν να αναπτύσσονται, δημιουργώντας δύο ή περισσότερους νέους βλαστούς στη θέση του ενός.
Το κορυφολόγημα μπορεί να καθυστερήσει ελαφρώς την πρώτη ανθοφορία, καθώς το φυτό επενδύει την ενέργειά του στη δημιουργία νέας βλάστησης. Ωστόσο, η αναμονή αξίζει τον κόπο, καθώς το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ένα πολύ πιο γεμάτο φυτό με σημαντικά περισσότερα λουλούδια συνολικά. Μπορείς να επαναλάβεις τη διαδικασία στους νέους βλαστούς που θα προκύψουν, μέχρι το φυτό να αποκτήσει την πυκνότητα που επιθυμείς. Σταμάτησε το κορυφολόγημα περίπου 6-8 εβδομάδες πριν την επιθυμητή περίοδο ανθοφορίας για να δώσεις χρόνο στο φυτό να σχηματίσει τα μπουμπούκια του.
Αυτή η τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί και σε πιο ώριμα φυτά που έχουν αρχίσει να γίνονται “ποδαράτα”, δηλαδή να έχουν μακριούς, γυμνούς βλαστούς στη βάση και φύλλωμα μόνο στις κορυφές. Ένα επιλεκτικό κορυφολόγημα σε ορισμένους βλαστούς μπορεί να βοηθήσει στο να “γεμίσει” το φυτό και να βελτιώσει τη συνολική του εμφάνιση, κάνοντάς το να φαίνεται πιο νεανικό και σφριγηλό. Είναι ένας εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος για να διατηρείς τον έλεγχο του σχήματος και της πυκνότητας του φυτού σου.
Αφαίρεση των υπερώριμων ανθέων (deadheading)
Η αφαίρεση των μαραμένων λουλουδιών, μια διαδικασία γνωστή διεθνώς ως “deadheading”, είναι ίσως η πιο σημαντική εργασία που μπορείς να κάνεις για να παρατείνεις την περίοδο ανθοφορίας της αγγλικής πελαργόνιας. Ο βιολογικός σκοπός ενός λουλουδιού είναι να γονιμοποιηθεί και να παράγει σπόρους για τη διαιώνιση του είδους. Μόλις ένα λουλούδι αρχίζει να μαραίνεται, το φυτό διοχετεύει ένα μεγάλο μέρος της ενέργειάς του σε αυτή τη διαδικασία της σποροπαραγωγής. Αυτό γίνεται εις βάρος της παραγωγής νέων ανθέων.
Αφαιρώντας τακτικά τα μαραμένα λουλούδια, ουσιαστικά “ξεγελάς” το φυτό. Διακόπτεις τον αναπαραγωγικό του κύκλο και του στέλνεις το μήνυμα ότι ο στόχος του (η παραγωγή σπόρων) δεν έχει επιτευχθεί. Ως αποτέλεσμα, το φυτό αντιδρά παράγοντας συνεχώς νέα μπουμπούκια και λουλούδια, σε μια προσπάθεια να ολοκληρώσει την αποστολή του. Αυτή η απλή κίνηση μπορεί να παρατείνει την ανθοφορία για εβδομάδες, ή ακόμα και μήνες, και να διατηρήσει το φυτό σου σε πλήρη άνθιση για μεγαλύτερο διάστημα.
Για να το κάνεις σωστά, δεν αρκεί να αφαιρέσεις μόνο τα μαραμένα πέταλα. Πρέπει να κόψεις ολόκληρο το στέλεχος του λουλουδιού (τον ποδίσκο) μέχρι το σημείο που ενώνεται με τον κύριο βλαστό ή με ένα φύλλο. Εάν αφήσεις το στέλεχος, το φυτό μπορεί να συνεχίσει να στέλνει ενέργεια σε αυτό, νομίζοντας ότι πρόκειται να παράγει σπόρους. Χρησιμοποίησε τα δάχτυλά σου για να το τσακίσεις ή ένα μικρό ψαλίδι για μια καθαρή τομή.
Κάνε την αφαίρεση των μαραμένων ανθέων μια τακτική συνήθεια. Ενσωμάτωσέ την στη ρουτίνα του ποτίσματος ή απλώς αφιέρωσε λίγα λεπτά κάθε δύο-τρεις ημέρες για να επιθεωρήσεις τα φυτά σου και να αφαιρέσεις οτιδήποτε έχει αρχίσει να φθίνει. Εκτός από την ενίσχυση της ανθοφορίας, αυτή η πρακτική διατηρεί το φυτό καθαρό και όμορφο και μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ασθενειών όπως ο βοτρύτης, καθώς τα μαραμένα, υγρά πέταλα αποτελούν ιδανικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη του μύκητα.
Κλάδεμα ριζών κατά τη μεταφύτευση
Το κλάδεμα των ριζών είναι μια πιο προχωρημένη τεχνική που εφαρμόζεται συνήθως κάθε δύο ή τρία χρόνια, κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης μεταφύτευσης. Ο σκοπός του είναι να αναζωογονήσει ένα φυτό που έχει γίνει “ριζόδετο” (root-bound), δηλαδή οι ρίζες του έχουν γεμίσει ασφυκτικά ολόκληρη τη γλάστρα, σχηματίζοντας μια πυκνή, σφιχτή μάζα. Ένα τέτοιο φυτό δυσκολεύεται να απορροφήσει νερό και θρεπτικά συστατικά, με αποτέλεσμα η ανάπτυξή του να σταματά και η ανθοφορία του να μειώνεται.
Για να κλαδέψεις τις ρίζες, βγάλε προσεκτικά το φυτό από τη γλάστρα του. Με ένα καθαρό, κοφτερό μαχαίρι ή κλαδευτήρι, μπορείς να κόψεις το εξωτερικό 1-2 εκατοστά της μπάλας της ρίζας από όλες τις πλευρές και από κάτω. Μπορείς επίσης να κάνεις μερικές κάθετες τομές στη μάζα των ριζών για να ενθαρρύνεις την ανάπτυξη νέων ριζών προς τα έξω. Αφαίρεσε τυχόν παλιές, ξυλώδεις ή εμφανώς σάπιες ρίζες.
Μετά το κλάδεμα των ριζών, συνήθως γίνεται και ένα αντίστοιχο κλάδεμα του πάνω μέρους του φυτού, αφαιρώντας περίπου το ένα τρίτο του φυλλώματος. Αυτό γίνεται για να εξισορροπηθεί η απώλεια του ριζικού συστήματος και να μειωθεί η πίεση στο υπόλοιπο σύστημα να υποστηρίξει ένα μεγάλο φύλλωμα. Η ισορροπία μεταξύ ριζών και βλαστών είναι κρίσιμη για τη γρήγορη ανάρρωση του φυτού.
Μετά το κλάδεμα, μεταφύτευσε το φυτό στην ίδια γλάστρα (αφού την καθαρίσεις καλά) ή σε μια ελαφρώς μεγαλύτερη, χρησιμοποιώντας φρέσκο, ποιοτικό χώμα. Πότισε καλά και τοποθέτησέ το σε μια φωτεινή αλλά προστατευμένη από τον άμεσο ήλιο θέση για μερικές εβδομάδες, μέχρι να αρχίσει να δείχνει σημάδια νέας ανάπτυξης. Αυτή η αναζωογονητική διαδικασία μπορεί να δώσει νέα πνοή σε ένα παλιό, κουρασμένο φυτό, κάνοντάς το να συμπεριφέρεται ξανά σαν νεαρό και σφριγηλό.
Σηשיבות της τομής και υγιεινή
Η τεχνική της τομής κατά το κλάδεμα παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του φυτού. Πάντα να κάνεις τις τομές σου περίπου 5-6 χιλιοστά πάνω από έναν κόμβο ή έναν οφθαλμό που κατευθύνεται προς τα έξω. Ένας οφθαλμός που “κοιτάζει” προς τα έξω θα παράγει ένα νέο κλαδί που θα μεγαλώσει προς τα έξω, διατηρώντας το κέντρο του φυτού ανοιχτό και αεριζόμενο. Αντίθετα, μια τομή πάνω από έναν οφθαλμό που κατευθύνεται προς τα μέσα θα δημιουργήσει βλάστηση που συνωστίζεται στο κέντρο του φυτού.
Η τομή πρέπει να γίνεται με μια ελαφριά γωνία, περίπου 45 μοιρών, με την κλίση να απομακρύνεται από τον οφθαλμό. Αυτή η κλίση επιτρέπει στο νερό (από τη βροχή ή το πότισμα) να κυλάει μακριά από την πληγή και τον οφθαλμό, εμποδίζοντας τη συσσώρευση υγρασίας που θα μπορούσε να προκαλέσει σήψη ή μυκητολογικές μολύνσεις. Μια οριζόντια τομή μπορεί να συγκρατήσει νερό, αυξάνοντας τον κίνδυνο προβλημάτων.
Η υγιεινή, όπως έχει ήδη τονιστεί, είναι αδιαπραγμάτευτη. Πριν, κατά τη διάρκεια (εάν κλαδεύεις πολλά φυτά) και μετά το κλάδεμα, τα εργαλεία πρέπει να είναι σχολαστικά καθαρά και απολυμασμένα. Ένα απλό σκούπισμα των λεπίδων με ένα πανί εμποτισμένο σε οινόπνευμα είναι αρκετό για να σκοτώσει τα περισσότερα παθογόνα. Αυτή η απλή πράξη είναι η καλύτερη ασφάλεια έναντι της τυχαίας μετάδοσης βακτηριακών ή μυκητολογικών ασθενειών από ένα φυτό στο άλλο.
Τέλος, μετά από ένα μεγάλο κλάδεμα, είναι σημαντικό να απομακρύνεις όλα τα κομμένα κλαδιά και φύλλα από την περιοχή γύρω από το φυτό. Μην τα αφήνεις να αποσυντεθούν στη γλάστρα ή στο παρτέρι, καθώς μπορούν να γίνουν εστία για ασθένειες και παράσιτα. Η σωστή απόρριψη του κλαδεμένου υλικού, ιδανικά μέσω κομποστοποίησης (εφόσον δεν είναι άρρωστο), ολοκληρώνει τη διαδικασία του κλαδέματος και συμβάλλει στη διατήρηση ενός υγιούς και καθαρού κηπουρικού περιβάλλοντος.
