Η περίοδος του χειμώνα, αν και φαινομενικά είναι μια περίοδος αδράνειας για την κυδωνιά, στην πραγματικότητα είναι ένα κρίσιμο στάδιο του ετήσιου κύκλου της που απαιτεί συγκεκριμένες φροντίδες για να εξασφαλιστεί η υγεία του δέντρου και μια καλή παραγωγή την επόμενη άνοιξη. Η σωστή προετοιμασία για τη διαχείμαση και οι κατάλληλες καλλιεργητικές επεμβάσεις κατά τη διάρκεια του λήθαργου μπορούν να προστατεύσουν το δέντρο από τις χαμηλές θερμοκρασίες και να μειώσουν σημαντικά το φορτίο ασθενειών και εχθρών για την επερχόμενη καλλιεργητική περίοδο. Η κατανόηση των φυσιολογικών διαδικασιών που συμβαίνουν στο δέντρο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου επιτρέπει στον καλλιεργητή να παρέμβει αποτελεσματικά, θέτοντας τις βάσεις για μια επιτυχημένη χρονιά.
Η προετοιμασία για τον χειμώνα ξεκινά ήδη από το φθινόπωρο. Μετά τη συγκομιδή, είναι σημαντικό να συνεχιστεί η φροντίδα του δέντρου, καθώς αυτό αποθηκεύει θρεπτικά συστατικά στους ιστούς του (κορμό, βραχίονες, ρίζες) που θα χρησιμοποιήσει για την αρχική ανάπτυξη την άνοιξη. Ένα πότισμα μετά τη συγκομιδή, ειδικά αν το φθινόπωρο είναι ξηρό, βοηθά το δέντρο να ανακάμψει από το στρες της καρποφορίας και να προετοιμαστεί για τον λήθαργο. Η λίπανση αργά το φθινόπωρο πρέπει να αποφεύγεται, ιδιαίτερα η αζωτούχος, καθώς μπορεί να προκαλέσει όψιμη βλάστηση που δεν θα προλάβει να σκληραγωγηθεί πριν τους χειμερινούς παγετούς.
Η υγιεινή του οπωρώνα είναι υψίστης σημασίας κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Μετά την πτώση των φύλλων, είναι απαραίτητο να συλλεχθούν και να απομακρυνθούν όλα τα πεσμένα φύλλα, καθώς και τυχόν μουμιοποιημένοι καρποί που έχουν παραμείνει στο δέντρο ή στο έδαφος. Αυτά τα φυτικά υπολείμματα αποτελούν το κύριο μέσο διαχείμασης για πολλά παθογόνα, όπως οι μύκητες που προκαλούν το φουζικλάδιο και τη μονίλια. Η απομάκρυνσή τους και η καταστροφή τους (μέσω καύσης ή κομποστοποίησης σε υψηλές θερμοκρασίες) μειώνει δραστικά το αρχικό μόλυσμα που θα είναι διαθέσιμο για να προκαλέσει μολύνσεις την επόμενη άνοιξη, περιορίζοντας την ανάγκη για φυτοπροστατευτικές επεμβάσεις.
Προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες
Τα ώριμα δέντρα κυδωνιάς είναι γενικά αρκετά ανθεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και μπορούν να αντέξουν παγετούς έως και -25°C όταν βρίσκονται σε πλήρη λήθαργο. Ωστόσο, τα νεαρά δέντρα, ειδικά κατά τα πρώτα 2-3 χρόνια μετά τη φύτευση, είναι πολύ πιο ευαίσθητα και μπορεί να υποστούν ζημιές από ισχυρούς παγετούς. Ο κορμός των νεαρών δέντρων είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται “ηλιοεγκαύματα του χειμώνα” ή “ρωγμές παγετού”. Αυτό συμβαίνει όταν ο ήλιος μιας χειμωνιάτικης ημέρας ζεσταίνει τη νότια ή νοτιοδυτική πλευρά του κορμού, και στη συνέχεια η απότομη πτώση της θερμοκρασίας μετά τη δύση του ηλίου προκαλεί ρωγμές στον φλοιό.
Για την προστασία των νεαρών δέντρων, υπάρχουν διάφορες τεχνικές. Μια αποτελεσματική μέθοδος είναι το βάψιμο του κορμού και της βάσης των κύριων βραχιόνων με ένα λευκό, υδατοδιαλυτό χρώμα ή ειδικό ασβεστοπολτό. Το λευκό χρώμα αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία και εμποδίζει την υπερθέρμανση του κορμού, μειώνοντας τις απότομες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και τον κίνδυνο δημιουργίας ρωγμών. Αυτές οι ρωγμές όχι μόνο τραυματίζουν το δέντρο, αλλά αποτελούν και πύλες εισόδου για διάφορα παθογόνα και έντομα.
Μια άλλη μέθοδος προστασίας είναι η τύλιξη του κορμού των νεαρών δέντρων με ειδικά προστατευτικά υλικά, όπως λινάτσα, κυματοειδές χαρτόνι ή εμπορικά διαθέσιμα πλαστικά σπιράλ. Αυτά τα υλικά παρέχουν μόνωση και προστατεύουν τον ευαίσθητο φλοιό από τις ακραίες θερμοκρασίες και τον παγετό. Η τύλιξη πρέπει να γίνεται το φθινόπωρο, πριν από τους πρώτους ισχυρούς παγετούς, και να αφαιρείται νωρίς την άνοιξη για να αποφευχθεί η ανάπτυξη υγρασίας και η δημιουργία καταφυγίου για έντομα κάτω από το κάλυμμα. Η κάλυψη της βάσης του δέντρου με ένα παχύ στρώμα από οργανικό υλικό (mulch), όπως άχυρο ή φύλλα, μπορεί επίσης να προσφέρει μόνωση στο ριζικό σύστημα.
Οι χειμερινές καλλιεργητικές εργασίες
Η περίοδος του χειμερινού λήθαργου είναι η κατάλληλη εποχή για την εκτέλεση ορισμένων από τις σημαντικότερες καλλιεργητικές εργασίες. Το κλάδεμα είναι η κυριότερη από αυτές. Πραγματοποιείται από τα τέλη του χειμώνα έως τις αρχές της άνοιξης, πριν αρχίσει η ροή των χυμών και η διόγκωση των οφθαλμών. Το χειμερινό κλάδεμα στοχεύει στη διαμόρφωση του σκελετού των νεαρών δέντρων, στην αφαίρεση των ξερών, σπασμένων και ασθενικών κλαδιών, και στη διατήρηση μιας ανοιχτής και καλά αεριζόμενης κόμης στα ώριμα δέντρα. Η αραίωση των κλαδιών που διασταυρώνονται ή αναπτύσσονται προς το εσωτερικό του δέντρου βελτιώνει τη διείσδυση του φωτός και του αέρα, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης μυκητολογικών ασθενειών την επόμενη σεζόν.
Οι χειμερινοί ψεκασμοί αποτελούν ένα βασικό προληπτικό μέτρο φυτοπροστασίας. Μετά το κλάδεμα, ένας ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα (όπως ο βορδιγάλειος πολτός) βοηθά στην απολύμανση των τομών του κλαδέματος και μειώνει τον πληθυσμό των βακτηρίων και των σπορίων μυκήτων που διαχειμάζουν στον φλοιό και τους οφθαλμούς του δέντρου. Ένας δεύτερος ψεκασμός, συχνά σε συνδυασμό με ορυκτέλαια (χειμερινός πολτός), μπορεί να εφαρμοστεί αργότερα τον χειμώνα, πριν την έκπτυξη των οφθαλμών. Αυτός ο ψεκασμός είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός για την καταπολέμηση των διαχειμαζουσών μορφών πολλών εντόμων, όπως τα αυγά των αφίδων και τα κοκκοειδή, καθώς το λάδι δημιουργεί μια λεπτή μεμβράνη που τα σκοτώνει από ασφυξία.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, είναι επίσης μια καλή ευκαιρία για τον έλεγχο και τη συντήρηση του συστήματος άρδευσης και των υποστηρικτικών κατασκευών. Ελέγξτε τους σωλήνες, τους σταλάκτες και τα φίλτρα για τυχόν ζημιές ή φραξίματα και κάντε τις απαραίτητες επισκευές. Εάν χρησιμοποιείτε σύστημα υποστύλωσης, βεβαιωθείτε ότι οι πάσσαλοι και τα σύρματα είναι σε καλή κατάσταση. Η προετοιμασία αυτών των υποδομών κατά τη διάρκεια της περιόδου αδράνειας εξοικονομεί χρόνο και αποτρέπει προβλήματα όταν η ζήτηση την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι υψηλή.
