Een correcte voorbereiding op de winter is essentieel om ervoor te zorgen dat je brede lathyrus het koude seizoen overleeft en in het voorjaar weer krachtig en gezond terugkeert. Als een overblijvende, ofwel vaste plant, heeft de Lathyrus latifolius het vermogen om de winter te doorstaan, in tegenstelling tot zijn eenjarige neef, de reukerwt. De bovengrondse delen van de plant sterven af na de eerste serieuze vorst, maar het ondergrondse wortelstelsel blijft in leven, klaar om in het voorjaar nieuwe scheuten te produceren. Het succes van deze overwintering hangt echter af van de winterhardheid van de plant, de lokale klimaatomstandigheden en de beschermende maatregelen die je als tuinier treft.
Het proces van overwinteren begint niet pas wanneer de temperatuur daalt, maar is een voortzetting van de zorg gedurende het hele seizoen. Een plant die gedurende de zomer goed gevoed en bewaterd is en vrij is gebleven van ziekten en plagen, gaat veel sterker de winter in dan een verzwakt exemplaar. De energie die de plant in de zomer heeft opgeslagen in zijn wortels, is de brandstof die hij nodig heeft om de winter te overleven en in het voorjaar weer uit te lopen. Een goede verzorging in de herfst is dus de laatste, cruciale stap in de jaarlijkse cyclus.
De mate van winterbescherming die nodig is, varieert sterk per regio. In gebieden met milde winters zal een volwassen brede lathyrus vaak weinig tot geen extra bescherming nodig hebben. In koudere klimaten, waar de grond diep bevriest en de temperaturen ver onder nul kunnen duiken, is een beschermende mulchlaag echter van vitaal belang, vooral voor jonge planten in hun eerste winter. Het begrijpen van je eigen klimaatzone en de specifieke behoeften van de plant is de sleutel tot een succesvolle overwintering.
Dit artikel leidt je door de noodzakelijke stappen om je brede lathyrus voor te bereiden op de winter. Van het snoeien in de herfst tot het aanbrengen van de juiste winterbescherming en de eerste verzorging in het vroege voorjaar. Met deze richtlijnen kun je met vertrouwen de winter tegemoet zien, wetende dat je er alles aan hebt gedaan om je geliefde klimplant een veilige doorgang naar het volgende groeiseizoen te bieden.
De winterhardheid van de brede lathyrus
De brede lathyrus staat bekend als een redelijk tot goed winterharde vaste plant. Over het algemeen wordt de plant als winterhard beschouwd in de USDA-winterhardheidszones 5 tot en met 9, wat overeenkomt met een groot deel van West- en Midden-Europa. Dit betekent dat de plant temperaturen kan verdragen die dalen tot ongeveer -29 graden Celsius, mits hij goed is gevestigd en de omstandigheden gunstig zijn. Het is echter belangrijk te onthouden dat winterhardheid niet alleen afhangt van de absolute minimumtemperatuur.
Andere factoren spelen een cruciale rol in hoe goed een plant de winter overleeft. De bodemdrainage is bijvoorbeeld van het allergrootste belang. Een plant die in de winter met zijn wortels in constant natte, drassige grond staat, heeft een veel grotere kans om te bezwijken aan wortelrot dan aan de kou zelf. Een bevroren, natte kluit is funest voor de meeste vaste planten. Zorg er dus altijd voor dat de brede lathyrus op een plek staat met een uitstekende drainage.
De leeftijd en de gezondheid van de plant zijn ook bepalend voor zijn winterhardheid. Een jonge plant die pas in de late zomer of herfst is geplant, heeft nog geen tijd gehad om een diep en uitgebreid wortelstelsel te ontwikkelen en is daardoor kwetsbaarder voor vorst. Hetzelfde geldt voor een plant die gedurende het seizoen verzwakt is door droogte, een tekort aan voedingsstoffen of een aanval van ziekten of plagen. Een volwassen, gezonde en goed gewortelde plant heeft de beste overlevingskansen.
De aanwezigheid van een isolerende sneeuwlaag kan ook een groot verschil maken. Sneeuw fungeert als een natuurlijke, perfect isolerende deken die de wortels beschermt tegen de meest extreme kou en uitdrogende winterwinden. In winters met strenge vorst maar zonder sneeuw (‘kale vorst’), lopen planten een veel groter risico. In dergelijke situaties wordt het aanbrengen van een beschermende mulchlaag des te belangrijker om de functie van de sneeuw na te bootsen.
Voorbereiding op de winter in de volle grond
De voorbereiding op de winter begint in de late zomer en vroege herfst. Een belangrijke stap is het stoppen met bemesten. Geef de plant na eind augustus geen meststoffen meer. Bemesting stimuleert de aanmaak van nieuwe, zachte groei, en deze jonge scheuten hebben niet de tijd om voldoende af te harden voordat de vorst intreedt. Ze zijn extreem kwetsbaar voor bevriezing, wat de plant onnodig energie kost en invalspoorten voor ziekten kan creëren.
Naarmate de herfst vordert en de eerste lichte vorst is geweest, zullen de bovengrondse delen van de brede lathyrus vanzelf beginnen af te sterven. De bladeren worden geel en de stengels verdorren. Dit is het moment om de plant terug te snoeien. Gebruik een scherpe en schone snoeischaar om alle stengels af te knippen tot een hoogte van ongeveer 10 tot 15 centimeter boven de grond. Het laten staan van een klein stukje stengel markeert de locatie van de plant, zodat je er in de winter of het vroege voorjaar niet per ongeluk op stapt.
Het is van cruciaal belang om al het afgesnoeide plantmateriaal zorgvuldig op te ruimen en uit de tuin te verwijderen. Laat het niet rond de basis van de plant liggen. Oude, afgestorven bladeren en stengels zijn een ideale overwinteringsplek voor schimmelsporen (zoals meeldauw) en de eitjes van plaaginsecten. Door dit materiaal te verwijderen, verminder je de kans op een herinfectie of plaag in het volgende voorjaar aanzienlijk. Gooi het snoeiafval op de composthoop, tenzij je vermoedt dat de plant ziek was; in dat geval kun je het beter via het gft-afval afvoeren.
Controleer ten slotte de directe omgeving van de plant. Verwijder eventueel onkruid en afgevallen bladeren van andere bomen die zich rond de basis van de plant hebben verzameld. Een schone basis zorgt voor een betere luchtcirculatie en voorkomt dat de kroon van de plant te vochtig wordt, wat rotting kan veroorzaken. Deze eenvoudige opruimwerkzaamheden in de herfst zijn een kleine moeite die de gezondheid van de plant op lange termijn ten goede komt.
Bescherming tegen vorst en koude wind
Nadat de plant is teruggesnoeid en de omgeving is opgeschoond, is het tijd om de winterbescherming aan te brengen. De meest effectieve en eenvoudige manier om de wortels van de brede lathyrus te beschermen is het aanbrengen van een dikke laag organische mulch. Deze mulchlaag werkt als een isolerende deken die de bodemtemperatuur helpt reguleren en de wortels beschermt tegen de diepste vorst en abrupte temperatuurschommelingen.
Materialen die geschikt zijn als wintermulch zijn onder andere stro, droge herfstbladeren, houtsnippers, dennentakken of een dikke laag compost. Breng een laag van minstens 10 tot 15 centimeter aan over de basis van de plant, in een cirkel met een diameter van ongeveer 30 tot 40 centimeter. Het is belangrijk om een kleine ruimte direct rond de overgebleven stengels vrij te houden om te voorkomen dat er vocht wordt vastgehouden tegen de kroon van de plant, wat tot rotting zou kunnen leiden.
Vooral jonge planten, in hun eerste of tweede winter, hebben baat bij deze extra bescherming. Hun wortelstelsel is nog niet zo diep en uitgebreid als dat van een volwassen plant, waardoor ze kwetsbaarder zijn. In zeer koude klimaten, waar de temperaturen regelmatig ver onder de -15 graden Celsius dalen, kan zelfs een volwassen plant profiteren van een goede wintermulch, zeker tijdens winters met weinig sneeuw.
Naast de kou is ook de uitdrogende winterwind een vijand van veel planten. Hoewel de bovengrondse delen van de brede lathyrus zijn afgestorven, kan de wind de mulchlaag wegblazen. Het plaatsen van enkele dennentakken bovenop de mulchlaag kan helpen om deze op zijn plaats te houden. Deze takken vangen ook sneeuw, wat de isolerende werking nog verder verbetert. Met deze beschermende laag is je brede lathyrus goed voorbereid om de strengste winterse omstandigheden te doorstaan.
Verzorging in het vroege voorjaar na de winter
Wanneer de winter op zijn einde loopt en de lente zijn intrede doet, is het tijd om de brede lathyrus uit zijn winterslaap te helpen. Het juiste moment om de winterbescherming te verwijderen is cruciaal. Doe dit niet te vroeg, want een late nachtvorst kan de nieuwe, tere scheuten die zich net onder de oppervlakte vormen, beschadigen. Doe het echter ook niet te laat, want een dikke, natte mulchlaag kan de grond te lang koud en vochtig houden, wat de groei kan vertragen en rotting kan veroorzaken.
Een goede vuistregel is om de mulchlaag geleidelijk te verwijderen zodra de kans op strenge, aanhoudende vorst geweken is en je de eerste tekenen van nieuwe groei ziet. Hark de mulch voorzichtig weg van de basis van de plant. Je kunt een deel van de goed verteerde mulch, zoals compost, licht in de omliggende grond verwerken om de bodem te voeden. Het overige materiaal, zoals bladeren en stro, kan op de composthoop.
Zodra de basis van de plant is vrijgemaakt, kun je de resterende oude stengels van het vorige jaar volledig wegknippen. Dit geeft de nieuwe scheuten alle ruimte en licht om te groeien. De verzorging in het vroege voorjaar is ook het perfecte moment voor de eerste bemesting. Een gift van compost of een uitgebalanceerde organische meststof geeft de plant de nodige voedingsstoffen voor een krachtige start van het nieuwe groeiseizoen.
Houd de jonge scheuten in het vroege voorjaar goed in de gaten. Ze zijn kwetsbaar voor slakken en late nachtvorst. Als er toch nog een late vorstperiode wordt voorspeld, kun je de jonge uitlopers ’s nachts beschermen met vliesdoek of een omgekeerde pot. Begin ook tijdig met het leiden van de nieuwe scheuten naar de klimhulp. Door deze zorgvuldige overgang van winter naar lente te begeleiden, zorg je ervoor dat je brede lathyrus een vliegende start maakt voor een nieuw seizoen vol groei en bloei.
