Het succesvol planten en vermeerderen van de brede lathyrus is de fundamentele eerste stap naar een tuin vol met zijn charmante, vlinderachtige bloemen. Deze vaste klimplant is een robuuste en dankbare toevoeging, maar een zorgvuldige aanpak bij de aanplant en vermeerdering is essentieel voor een gezonde start en een lang leven. In tegenstelling tot de eenjarige reukerwt, keert de brede lathyrus jaar na jaar terug, wat betekent dat de initiële investering in tijd en voorbereiding zich rijkelijk terugbetaalt. Het begrijpen van de juiste technieken zorgt ervoor dat je deze prachtige plant op de beste manier in je tuin kunt introduceren en zijn aanwezigheid kunt uitbreiden.
De keuze van het juiste moment en de juiste methode is van cruciaal belang. Of je nu begint met zaden die je zelf hebt geoogst of gekocht, of met een jonge plant van een kwekerij, elke methode heeft zijn eigen specifieke vereisten. Het plantproces zelf is meer dan alleen een gat graven en de plant erin zetten; het omvat een gedegen voorbereiding van de bodem en het bieden van de juiste omstandigheden vanaf de eerste dag. Dit legt de basis voor een sterk wortelstelsel, wat de levensader van de plant is en bepalend is voor zijn toekomstige groeikracht en bloeivermogen.
Vermeerdering biedt de mogelijkheid om je collectie uit te breiden of om planten te delen met vrienden en familie, een van de grote vreugdes van het tuinieren. De brede lathyrus kan op verschillende manieren worden vermeerderd, voornamelijk door zaaien of door het delen van volwassen planten. Elke methode heeft zijn eigen voor- en nadelen en vereist een specifieke aanpak. Het kennen van deze technieken stelt je in staat om de methode te kiezen die het beste past bij jouw situatie en vaardigheden, en om het succespercentage aanzienlijk te verhogen.
Dit artikel leidt je door de essentiële stappen van zowel het planten als het vermeerderen van de brede lathyrus. Van de voorbereiding van de grond tot de nazorg na het planten, en van het behandelen van de zaden tot het zorgvuldig delen van een volwassen pol. Met deze deskundige kennis ben je goed uitgerust om de brede lathyrus een permanente en bloeiende plek in je tuin te geven. Het is een lonend proces dat de basis legt voor jarenlang tuinplezier.
De beste tijd om te planten
Het kiezen van het juiste plantmoment is van vitaal belang voor de succesvolle vestiging van de brede lathyrus. De meest ideale periode om deze vaste plant in de volle grond te zetten is in het voorjaar, nadat de kans op strenge vorst geweken is. Dit geeft de plant het hele groeiseizoen de tijd om een sterk en diep wortelstelsel te ontwikkelen voordat de winter zijn intrede doet. Een goed gewortelde plant is aanzienlijk beter bestand tegen de koude temperaturen en zal in het volgende jaar krachtiger en vroeger uitlopen. Wacht dus tot de bodem is opgewarmd en er geen nachtvorst meer wordt voorspeld.
Een andere geschikte periode om te planten is de vroege herfst, ongeveer zes tot acht weken voor de eerste verwachte serieuze vorst. Planten in de herfst heeft als voordeel dat de bodem nog warm is van de zomer, wat de wortelgroei stimuleert. De plant kan zich dan vestigen voordat de grond bevriest, en zal in het voorjaar een voorsprong hebben op planten die pas dan de grond in gaan. Het is echter cruciaal om dit niet te laat in de herfst te doen, omdat de plant onvoldoende tijd zou hebben om zich te settelen, wat het risico op vorstschade vergroot.
Het specifieke klimaat waarin je tuiniert, speelt een grote rol bij het bepalen van de exacte timing. In regio’s met milde winters kan de herfstplanting zelfs de voorkeur hebben. In koudere klimaten met strenge winters is het voorjaar echter een veiligere keuze. Observeer het weer en de lokale omstandigheden en pas je planning daarop aan. Het vermijden van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven of periodes van zware regenval, direct na het planten is ook aan te raden, omdat dit extra stress voor de jonge plant kan veroorzaken.
Ongeacht of je in het voorjaar of de herfst plant, het is altijd het beste om te planten op een bewolkte dag of aan het einde van de middag. Dit vermindert de transplantatieschok die kan optreden wanneer een jonge plant direct wordt blootgesteld aan felle zon en hitte. Door de plant in koelere omstandigheden te planten, geef je hem de kans om te acclimatiseren en water op te nemen voordat de stress van de middagzon toeslaat. Deze kleine aanpassing in timing kan een groot verschil maken voor het succes van de aanplant.
Voorbereiding van de plantplaats
Een grondige voorbereiding van de plantplaats is een investering die zich dubbel en dwars terugbetaalt in de vorm van een gezonde en bloeirijke plant. De brede lathyrus heeft een diep en krachtig wortelstelsel en gedijt het best in een bodem die diep is losgemaakt. Begin met het verwijderen van al het onkruid en eventuele stenen op de gekozen locatie. Spit vervolgens de grond om tot een diepte van minstens 30 tot 40 centimeter. Dit doorbreekt eventuele verdichte lagen en zorgt ervoor dat de wortels ongehinderd hun weg naar beneden kunnen vinden.
De bodemstructuur en vruchtbaarheid zijn van essentieel belang. De brede lathyrus prefereert een goed doorlatende, humusrijke grond. Als je te maken hebt met zware kleigrond, is het cruciaal om de drainage te verbeteren. Werk een ruime hoeveelheid grof zand en organisch materiaal, zoals compost of goed verteerde bladaarde, door de uitgegraven grond. Bij lichte zandgrond, die water en voedingsstoffen snel laat passeren, helpt het toevoegen van compost juist om het vochthoudend vermogen en de vruchtbaarheid te verhogen. Streef naar een kruimelige, rulle bodemstructuur.
Voordat je de plant in de grond zet, is het ook verstandig om alvast de klimondersteuning te installeren. Of je nu kiest voor een hekwerk, een obelisk of een set draden, door dit vooraf te doen, voorkom je dat je later het wortelstelsel van de pas geplante lathyrus beschadigt. Zorg ervoor dat de ondersteuning stevig in de grond verankerd is, want een volgroeide plant kan, vooral na een regenbui of bij harde wind, een aanzienlijke kracht uitoefenen op de constructie. De ondersteuning moet niet alleen functioneel zijn, maar kan ook een decoratief element in je tuin vormen.
Tot slot is het aan te raden om een basisbemesting aan de voorbereide grond toe te voegen. Een langzaam werkende, uitgebalanceerde organische meststof of een handvol beendermeel, vermengd met de grond in het plantgat, geeft de jonge plant een goede start. Deze voedingsstoffen komen geleidelijk vrij en ondersteunen de ontwikkeling van een sterk wortelgestel en een gezonde groei in de eerste kritieke weken na het planten. Een goed voorbereide plantplaats is de hoeksteen voor een succesvolle teelt van de brede lathyrus.
Het plantproces stap voor stap
Zodra de plantplaats is voorbereid en de tijd rijp is, kun je overgaan tot het daadwerkelijke planten. Als je een plant uit een pot gebruikt, geef deze dan een uur voor het planten grondig water. Dit zorgt ervoor dat de kluit goed gehydrateerd is en gemakkelijker uit de pot komt. Graaf een plantgat dat ongeveer twee keer zo breed is als de pot en net zo diep. De extra breedte geeft de wortels de ruimte om zich in de losgemaakte omliggende aarde te verspreiden. Plaats wat van de verbeterde grond terug in de bodem van het gat.
Haal de plant voorzichtig uit de pot. Als de wortels dicht opeengepakt zitten en in cirkels rond de kluit groeien (dit wordt ‘pot-bound’ genoemd), maak ze dan voorzichtig met je vingers los. Dit stimuleert de wortels om naar buiten te groeien in de nieuwe grond, in plaats van in hun oude vorm te blijven. Plaats de plant in het midden van het gat en zorg ervoor dat de bovenkant van de kluit gelijk is met het omliggende grondniveau. Het is belangrijk om de plant niet te diep te planten, omdat dit stamrot kan veroorzaken.
Vul het plantgat aan met de resterende verbeterde aarde en druk deze voorzichtig aan rond de basis van de plant. Dit zorgt voor een goed contact tussen de wortels en de grond en elimineert grote luchtbellen. Maak een kleine geul of een ‘watergeefring’ van aarde rondom de plant. Dit helpt om het water direct naar de wortelzone te leiden en voorkomt dat het wegstroomt. Geef na het planten onmiddellijk en overvloedig water, zelfs als het recent heeft geregend. Dit helpt de grond te zetten en geeft de plant een goede start.
De nazorg in de eerste weken is cruciaal. Houd de grond rondom de jonge plant constant vochtig, maar niet drassig. Afhankelijk van het weer kan dit betekenen dat je om de paar dagen water moet geven. Bescherm de jonge plant eventueel tegen felle zon of harde wind met een tijdelijke beschutting. Leid de eerste jonge scheuten voorzichtig naar de geïnstalleerde klimhulp. Met deze zorgvuldige aanpak geef je de brede lathyrus de best mogelijke start in je tuin.
Vermeerdering door zaaien
Het vermeerderen van de brede lathyrus uit zaad is een lonende en kosteneffectieve manier om nieuwe planten te verkrijgen. De zaden van deze plant hebben een harde, ondoordringbare zaadhuid die de kieming kan vertragen. Om dit proces te versnellen, is een voorbehandeling, ook wel scarificatie genoemd, sterk aan te raden. Je kunt dit doen door de zaden voorzichtig met een stukje schuurpapier op te ruwen of door een klein sneetje in de zaadhuid te maken met een mesje, aan de tegenovergestelde kant van het ‘oogje’ (het hilum). Wees voorzichtig dat je het embryo binnenin niet beschadigt.
Na de scarificatie is het nuttig om de zaden een nacht, ongeveer 12 tot 24 uur, in lauw water te laten weken. Je zult zien dat de zaden opzwellen tot bijna het dubbele van hun oorspronkelijke grootte. Zaden die na 24 uur nog niet zijn opgezwollen, zullen waarschijnlijk niet kiemen en kun je het beste weggooien. Dit weekproces verzacht de zaadhuid verder en activeert het kiemproces. Zodra de zaden zijn geweekt, moeten ze onmiddellijk worden gezaaid.
Je kunt de zaden in het vroege voorjaar binnenshuis voorzaaien in potjes of zaaitrays, of later in het voorjaar direct in de volle grond. Voorzaaien binnenshuis geeft je een voorsprong op het seizoen. Gebruik een goede, luchtige zaai- en stekgrond en plant de zaden ongeveer twee centimeter diep. Zet de potjes op een warme, lichte plek, maar vermijd direct zonlicht. Houd de grond constant vochtig maar niet nat. De kieming duurt doorgaans twee tot vier weken.
Zodra de zaailingen een paar sets echte bladeren hebben en groot genoeg zijn om te hanteren, moeten ze worden afgehard voordat ze naar buiten kunnen. Zet ze gedurende een week tot tien dagen elke dag een paar uur langer buiten, zodat ze geleidelijk kunnen wennen aan de buitentemperaturen, wind en zonlicht. Plant ze daarna uit op hun definitieve, goed voorbereide standplaats. Houd er rekening mee dat planten die uit zaad zijn opgekweekt, mogelijk pas in hun tweede jaar zullen bloeien, omdat ze eerst hun energie steken in de ontwikkeling van een sterk wortelstelsel.
Vermeerdering door deling
Het delen van een volwassen brede lathyrus, ook wel scheuren genoemd, is een uitstekende manier om een bestaande plant te verjongen en tegelijkertijd nieuwe planten te creëren. Deze methode garandeert dat de nieuwe planten identiek zijn aan de moederplant, wat belangrijk is als je een specifieke kleurvariëteit wilt behouden. De beste tijd om een brede lathyrus te delen is in het vroege voorjaar, net wanneer de nieuwe groei zichtbaar wordt, of in de vroege herfst na de bloei. Het delen in het voorjaar heeft vaak de voorkeur, omdat de plant dan het hele seizoen heeft om te herstellen en nieuwe wortels te vormen.
Begin met het zorgvuldig opgraven van de hele pol. Probeer zo ruim mogelijk rondom de plant te steken met een stevige spade of riek om zo min mogelijk van het uitgebreide wortelstelsel te beschadigen. De brede lathyrus heeft een diepe penwortel, wat het opgraven soms lastig kan maken. Werk voorzichtig en probeer de kluit zo intact mogelijk uit de grond te tillen. Schud of spoel de overtollige aarde van de wortels, zodat je een goed zicht hebt op de structuur van de wortelkluit en de groeipunten.
Gebruik een scherp, schoon mes of een spade om de pol in meerdere stukken te verdelen. Zorg ervoor dat elk deel een gezond stuk van de wortelstok en minstens een paar groeipunten of jonge scheuten heeft. Probeer de kluit niet zomaar uit elkaar te trekken, want dit kan de wortels onnodig beschadigen. Een schone snede geneest sneller en vermindert de kans op infecties. Kleinere, gezonde delen hebben vaak een betere overlevingskans en groeien sneller aan dan grote, onhandige stukken.
Plant de verkregen delen onmiddellijk terug op een goed voorbereide plaats of pot ze op. Plant ze op dezelfde diepte als de oorspronkelijke plant en geef ze overvloedig water. De eerste weken na het delen hebben de nieuwe planten extra zorg nodig. Houd de bodem constant vochtig en bescherm ze eventueel tegen felle zon. Het kan zijn dat de groei in het eerste jaar na het delen wat tegenvalt, omdat de plant zijn energie richt op het herstellen en vormen van nieuwe wortels. Vanaf het tweede jaar zal de plant echter weer volop groeien en bloeien.
