Zakkum olarak da bilinen leander (Nerium oleander), Akdeniz’in en popüler bitkilerinden biridir ve güzel çiçekleri ve yaprak dökmeyen yeşillikleri ile bahçelerde, teraslarda ve balkonlarda gerçek bir mücevher olabilir. Birçok kişi bu bitkiyi yetiştirir, ancak başarılı bir yetiştirme ve bol çiçeklenme sağlamak için bazı temel kurallara uyulması gerekir. Leanderin bakımıyla ilgili en önemli hususlar, doğru yerin seçilmesi, uygun sulama ve gübreleme alışkanlıklarının oluşturulması ve kışlamaya hazırlanmasıdır. Bu temel bilgilerle, herkes bu özel bitkiyi, saksıda veya toprağa ekerek başarıyla yetiştirebilir, ancak ikinci durumda iklim belirleyici bir faktördür.
Leanderin başarılı dikimi
Leanderin dikiminin anahtarı, doğru zamanı ve yeri seçmektir. En iyi zaman, don tehlikesinin geçtiği ve bitkinin yaz büyüme mevsiminden önce güçlenmek için zamanı olduğu ilkbahardır. Leanderin güneşi seven bir bitki olduğunu hatırlamak önemlidir, bu nedenle bahçenizde veya terasınızda en güneşli yeri sağlamalısınız. Leander, günde en az 6-8 saat doğrudan güneş ışığı alan, güneşli, sıcak ama rüzgardan korunan bir yerde gelişir.
Toprak açısından, leander çok talepkar değildir, ancak iyi drenaj şarttır. Kökler durgun suyu sevmez, bu nedenle kumlu-çakıllı bir karışımla zenginleştirilmiş, besin açısından zengin bir toprak kullanmak iyi bir fikirdir. Dikim yaparken, saksının altına kil çakıl veya kırık saksı parçaları gibi kalın bir drenaj malzemesi tabakası yerleştirdiğinizden emin olun. Leanderin kök sistemi güçlüdür, bu nedenle saksı boyutunu da dikkatlice seçmelisiniz; başlangıçta 25-30 litrelik bir saksı yeterli olabilir, ancak bitki büyüdükçe daha büyük bir saksıya ihtiyaç duyulacaktır.
Dikim süreci basittir: Bitkiyi orijinal saksısından dikkatlice çıkarın ve gerekirse kök topunu gevşetin. Yeni saksıya yerleştirin, etrafına taze, besin açısından zengin toprak serpin ve köklerin etrafına hafifçe bastırın. Bitkinin saksının ortasına yerleştirildiğinden emin olun. Dikimden sonra leanderi iyice sulayın, böylece kökler ve toprak iyi bir şekilde oturur ve kök topunun etrafında hava kalmaz.
İklim ılımansa toprağa dikim de mümkündür. Bu durumda, toprağın iyi havalandırıldığı ve su tutmadığı bir yer seçin. Leander daha sonra gerçek bir ağaca dönüşebilir, bu nedenle büyümesi için yeterli alan sağladığınızdan emin olun. Bitkiyi kış donlarından korumak önemlidir, bu da saksıya göre toprağa dikim durumunda daha zor bir iştir. Saksıdaki bitkilerin aksine, topraktaki bitkiler daha az sıklıkta sulama ve gübrelemeye ihtiyaç duyar, ancak kurak dönemlerde yine de su takviyesi yapılmalıdır.
Leanderin başarılı çoğaltılması
Leanderi çoğaltmak nispeten basit bir iştir ve birkaç yöntemi vardır. En yaygın ve güvenilir yöntem, pratik olarak herkes tarafından başarıyla uygulanabilen çelikle çoğaltmadır. Çelik almak için en iyi zaman, bitkinin aktif olarak büyüdüğü ilkbahar veya yaz başıdır. Çelikler için, ideal olarak 15-20 santimetre uzunluğunda, sağlıklı, odunlaşmamış ancak olgunlaşmış sürgünleri seçin.
Çelikleri hazırlamak için alt yaprakları çıkarın ve üstte 2-3 çift yaprak bırakın. Alt kesim yüzeyini, su emilimi için yüzey alanını artırmak üzere eğimli kesmek tavsiye edilir. Çelikleri suya koyun ve kök salmasını bekleyin. Bu işlem birkaç hafta sürebilir ve köklenme sürecini hızlandırmak için köklendirme hormonu da kullanabilirsiniz.
Başka bir köklendirme yöntemi de çelikleri doğrudan gevşek, nemli toprağa dikmektir. Bunun için kumlu-turba karışımı da kullanabilirsiniz. Çeliklerin başarılı bir şekilde köklenmesi için, toprağın sürekli olarak hafif nemli tutulması ve yüksek nem sağlanması önemlidir. Saksıyı, küflenmeyi önlemek için günlük olarak havalandırılması gereken bir plastik torba veya şeffaf bir şişeyle örtebilirsiniz.
Tohumdan çoğaltma da mümkündür, ancak bu yöntem çelikle çoğaltmaya göre daha yavaş ve daha az güvenilirdir. Tohumların çimlenmesi uzun zaman alabilir ve tohumdan yetiştirilen bitkiler, ana bitkinin özelliklerini mutlaka miras almazlar. Tohumlar nemli toprağa ekilmeli ve sıcak, aydınlık bir yerde saklanmalıdır. Fidelerin bakımı çok sabır gerektirir ve çiçek açmaları birkaç yıl sürebilir.
Leander için ideal bakım
Leanderin bakımı karmaşık değildir, ancak bol çiçeklenme sağlamak için bazı temel hususların dikkate alınması gerekir. Leander, özellikle bitkinin aktif olarak büyüdüğü ve çiçek açtığı sıcak yaz aylarında çok fazla suya ihtiyaç duyar. Bu zamanda, özellikle saksıdaki örnekler olmak üzere, günlük, hatta günde iki kez sulanması gerekebilir. Ancak, suyun saksının altındaki tabakta durmaması önemlidir, çünkü bu kök çürümesine yol açabilir.
Leander besin açısından talepkar bir bitkidir, bu nedenle ilkbahardan sonbahara kadar düzenli gübrelemeye ihtiyaç duyar. Leander veya çiçekli bitkiler için özel olarak tasarlanmış, iki haftada bir sulama suyuna eklenmesi gereken sıvı bir gübre kullanabilirsiniz. Yeterli beslenme olmadan, bitkinin yaprakları sararabilir ve çiçeklenme gerçekleşmeyebilir. Kış aylarında gübrelemeye gerek yoktur.
Budama da leanderin bakımının önemli bir parçasıdır ve ilkbahar başında yapılmalıdır. Budamanın amacı, çalının şeklini oluşturmak ve çiçeklenmeyi teşvik etmektir. Leander çiçekleri yeni sürgünlerde açar, bu nedenle geçen yılın solmuş sürgünlerini kesebilirsiniz. Bitkinin sağlığı için hastalıklı, ölü veya çapraz dalları da çıkarmak iyi bir fikirdir. Budama yaparken her zaman keskin ve temiz aletler kullanın ve leanderin zehirli öz suyuna dikkat edin.
Leander çoğu zararlıya karşı dayanıklıdır, ancak bazen üzerinde yaprak biti veya kabuklu bitler görünebilir. Bu zararlılar mekanik olarak güçlü bir su jeti ile yıkanabilir veya özel böcek ilaçları ile tedavi edilebilir. Ancak, aşırı sulamadan kaynaklanan kök çürümesi çok daha büyük bir sorun olabilir, bu nedenle her zaman iyi drenaj sağladığınızdan emin olmalısınız. Bitkinin kısımları zehirlidir, bu nedenle budama veya diğer bakım işlerinden sonra ellerinizi daima yıkayın.
Leanderin kışlaması ve kış sonrası bakımı
Leander dona dayanıklı bir bitki değildir, bu nedenle dondan korunmalıdır. İdeal olarak, bitki, sıcaklığın 5-10 °C arasında olduğu don olmayan, aydınlık bir odada kışlatılmalıdır. Karanlık bodrumlar ve ısıtılmayan garajlar da bir seçenek olabilir, ancak bitkinin tamamen kurumaması önemlidir. Kışlama başlamadan önce, bitkiyi iyice budamak ve hastalıklı veya hasarlı yaprakları çıkarmak tavsiye edilir.
Kışlama sırasında leander uyku halindedir, bu nedenle çok fazla suya ihtiyaç duymaz. Kök topunun tamamen kurumasını önlemek için iki haftada bir veya ayda bir kez sulamak yeterlidir. Bu zamanda da aşırı sulama kök çürümesine yol açabilir. Kış aylarında gübrelemeye gerek yoktur; bitki bir sonraki büyüme döneminde depolanan besinleri kullanacaktır. Mantar hastalıklarının gelişimini önlemek için kışlama yerinde uygun havalandırma da önemlidir.
İlkbaharda donlar geçtiğinde, leanderi dışarı çıkarma zamanı gelmiştir. Önce, bitkiyi dış sıcaklığa ve güneş ışığına alıştırın. Birkaç gün yarı gölgeli bir yerde tutun, ardından yavaş yavaş güneşli bir yere taşıyın. Bu sürece alıştırma denir ve bitkinin sağlığını korumak için çok önemlidir.
Kış uykusu döneminden sonra leanderin yenilenmeye ihtiyacı vardır. İlk sulamadan sonra, büyüme sürecini başlatmak için biraz gübre verin. İlkbahar budaması da bol çiçeklenme için gereklidir. Ölü dalları çıkarın ve çalının şeklini verin. Kışlamadan sonra leander tekrar yazın mücevheri olacak ve bakımınızı güzel çiçeklerle ödüllendirecektir.
