Kereviz, ister kök, ister sap, ister yaprak kerevizi olsun, mutfak bahçesinde gerçekten çok yönlü ve minnettar bir bitkidir ve sezonu uygun kışlatma teknikleriyle önemli ölçüde uzatılabilir. Kış aylarında kerevizin taze, gevrek tadını ve besin değerini tatmak için dikkatli hazırlık ve doğru saklama yöntemini seçmek çok önemlidir. Başarılı kışlatma sadece hasadı korumakla kalmaz, aynı zamanda bitkinin biyolojik döngüsüne saygı duymak anlamına da gelir; bu da don hasarını, çürümeyi ve diğer depolama hastalıklarını önlemeye yardımcı olur. Doğru zamanlama ve özenli çalışma meyvesini verecek ve soğuk havalar geldiğinde kendi yetiştirdiğiniz sebzelerden vazgeçmek zorunda kalmayacaksınız.
Kışlatma için doğru bitkileri seçmek, gelecekteki başarının temelini atan sürecin ilk ve en önemli adımlarından biridir. Bu amaçla sadece sağlıklı, hasarsız, zararlılardan ve hastalıklardan arınmış kereviz köklerini veya bitkilerini seçin. Kök kereviz için, uygun boyuta ulaşmış ancak henüz odunlaşmamış sert, yoğun, çatlaksız örnekleri arayın. Sap kerevizi için, sararmış veya solmuş yapraklardan kaçınarak kalın, etli, parlak yeşil saplı güçlü bitkileri tercih edin. Kapsamlı bir görsel inceleme, depolama sırasında sorun yaratabilecek bitkileri filtrelemeye yardımcı olur.
Optimum hasat zamanını belirlemek de kerevizin depolanabilirliğini önemli ölçüde etkileyen kritik bir faktördür. Kök kerevizin lezzeti genellikle hafif bir erken sonbahar donundan sonra daha tatlı ve daha konsantre hale gelir, ancak sert ve uzun süreli bir don, kökün hücre yapısına zarar vererek depolamada hızlı bozulmaya yol açabilir. İdeal olarak, Macaristan gibi iklimlerde hasat, toprak katı bir şekilde donmadan önce, Ekim sonu veya Kasım başı için zamanlanmalıdır. Bitkileri sökmek için en uygun zaman aralığını seçmek için her zaman hava tahminlerini izleyin.
Hasat sonrası anında hazırlık, uzun süreli, kayıpsız depolama için esastır. Kök kerevizi, köke zarar vermemeye özen göstererek bir bahçe çatalı kullanarak topraktan dikkatlice kaldırın. Ardından, fazla toprağı elle veya yumuşak bir fırça ile temizleyin, ancak kökleri asla yıkamayın, çünkü nem çürümeyi teşvik eder. Yaprakları bükme hareketiyle veya keskin bir bıçakla kesin, kökün tepesinde yaklaşık iki santimetrelik bir yaprak sapı sapı bırakın ve kökleri de kısaltın, ancak bunları tabandan tamamen kesmeyin. Bu dikkatli hazırlık, köklerin kurumasını önler ve enfeksiyon için giriş noktalarını en aza indirir.
Kilerlerde ve diğer depolama alanlarında kışlatma yöntemleri
İdeal depolama ortamını yaratmak, bir kilerde başarılı kışlatmanın alfası ve omegasıdır ve kerevizin aylarca taze kalmasını sağlar. Mükemmel alan serin, karanlık ve en önemlisi yüksek neme sahiptir, aynı zamanda mantar hastalıklarını önlemek için yeterli hava sirkülasyonu sağlar. Toprak veya tuğla zeminli klasik bir kök kileri, sıcaklığın 0-4 santigrat derece arasında sabit kaldığı ve bağıl nemin %90-95 civarında olduğu bu amaç için en uygun olanıdır. Bir kileriniz yoksa, nemi yapay olarak takviye ederseniz serin bir garaj, ısıtılmamış bir kiler veya hatta bir depolama kelepçesi uygun bir alternatif olabilir.
Kök kerevizi saklamanın en yaygın ve güvenilir yöntemlerinden biri, onu nemli kum veya turbaya gömmektir. Bu yöntem için, tabanı birkaç santimetre hafif nemli kum veya turba ile kaplanmış derin bir tahta sandık, kova veya başka bir kaba ihtiyacınız olacaktır. Hazırlanan kereviz köklerini, birbirine değmemelerini sağlayarak sandığa yerleştirin ve ardından nemli ortamla katman katman tamamen örtün. Bu teknik, sıcaklık dalgalanmalarına karşı mükemmel yalıtım sağlar, köklerin kurumasını önler ve ilkbahara kadar sert, gevrek dokularını korumalarına yardımcı olur.
Sap kerevizini kışlatmak biraz daha fazla dikkat gerektirir, ancak doğru teknikle haftalarca, hatta aylarca taze tutulabilir. En iyi yöntem, bitkileri toprak ve kum karışımıyla dolu derin bir kutuya veya kovaya “yeniden dikmektir”. Kökleri sağlam bir şekilde kazılmış olan bütün kereviz bitkilerini kutuda birbirine sıkıca yan yana yerleştirin ve ardından kökleri toprak karışımıyla iyice örtün. Depolama sırasında toprağı hafif nemli tutun, ancak sapların çürümesine yol açabilecek aşırı sulamadan kaçının. Bu yöntem, bitkinin doğal yaşam süreçlerini taklit ederek sapları taze ve sulu tutar.
Geleneksel yöntemlerin yanı sıra, daha küçük miktarları depolamaya uygun başka iç mekan çözümleri de vardır. Dikkatlice temizlenmiş ve hazırlanmış kereviz kökleri, buzdolabının sebzelik çekmecesinde, delikli plastik torbalarda tek tek sarılarak birkaç hafta saklanabilir. Hangi yöntemi seçerseniz seçin, başarı için düzenli denetim esastır. Depolanan kerevizi bir ila iki haftada bir kontrol edin ve kalan sağlıklı ürünleri korumak için en ufak bir bozulma veya küf belirtisi gösteren parçaları derhal çıkarın.
Kerevizi dışarıda kışlatmak
Dışarıda kışlatmak veya bitkileri yerinde bırakmak, uygun ve doğa dostu bir çözümdür, ancak tüm iklimlerde ve bahçelerde başarılı bir şekilde uygulanamaz. Bu yöntem öncelikle, toprağın derinlemesine ve uzun süre donmadığı ve sıcaklığın nadiren eksi 5-10 santigrat derecenin altına uzun bir süre düştüğü daha ılıman kışlara sahip bölgelerde işe yarar. Başarının bir diğer anahtar koşulu, kış yağışlarının birikmesini ve sonuçta ortaya çıkan kök çürümesini önleyen, iyi drene olan, gevşek yapılı topraktır. Kök kereviz, dona daha duyarlı olan sap kerevizinden daha iyi bu yöntemi tolere eder.
Bitkileri dışarıda kışlamaya hazırlamak, ilk ciddi donlar başlamadan önce başlamalıdır. En önemli görev, bitkilerin tabanını, dona karşı doğal bir yalıtım tabakası oluşturan malçla iyice örtmektir. Bu amaçla en az 15-20 santimetre kalınlığında saman, kuru yaprak, talaş ve hatta olgun kompost tabakası kullanabilirsiniz. Malç tabakası sadece kökleri soğuktan korumakla kalmaz, aynı zamanda toprak nemini korumaya ve yabani ot büyümesini önlemeye de yardımcı olur. Kök kereviz için, çürümeyi önlemek için malçlamadan önce yaprakların çıkarılması tavsiye edilir.
Özellikle daha öngörülemeyen kışlara sahip bölgelerde, gelişmiş koruma için, kalın bir malç tabakasına ek olarak basit koruyucu yapılar kullanmaya değer. Kereviz yatağının üzerine alçak bir plastik tünel veya soğuk bir çerçeve kurmak, kışlatmanın güvenliğini önemli ölçüde artırabilir. Bu yapılar, ekstra yalıtım sağlayan ve malçı kış yağışlarından koruyan, kuru tutan ve yalıtım özelliklerini koruyan ek bir hava tabakası oluşturur. Böyle bir koruyucu örtü, altındaki toprağın daha az donması nedeniyle kış hasadını da kolaylaştırır.
Kış bahçesinden hasat yapmak, soğuk aylarda size taze sebzeler sunan özel bir deneyimdir. Hasat yaparken, bitişik bitkilerin örtüsünü bozmamaya özen göstererek, malç tabakasını belirli bir bitkiden dikkatlice geri çekin. İstenen kökü kaldırmak için bir bahçe çatalı kullanın ve hasattan hemen sonra, diğer bitkilerin sürekli korunmasını sağlamak için malçı tekrar yerine koyun. Bu yöntemle, esasen “talep üzerine” hasat yapabilir, yeni sezon başlayana kadar ilkbaharın başlarına kadar sürekli taze kereviz tedariki sağlayabilirsiniz.
Depolama sırasında karşılaşılan sorunlar ve önlenmesi
En dikkatli depolamada bile sorunlar ortaya çıkabilir ve bunlar arasında mantar hastalıkları kereviz için en yaygın ve tehlikeli olanlardır. Depolanan kökleri tehdit eden iki ana patojen vardır: beyaz küf (Sclerotinia sclerotiorum) ve gri küf (Botrytis cinerea), yüksek nem ve zayıf havalandırma koşullarında gelişebilirler. Enfeksiyon başlangıçta kökte yumuşak, sulu lekeler olarak ortaya çıkar ve üzerinde daha sonra yoğun beyaz veya grimsi kahverengi bir küf gelişir. Bu hastalıklar son derece hızlı yayılır, bu nedenle önlenmelerine en büyük önem verilmelidir.
Çürüme süreçlerinin önlenmesi, büyüme mevsimi boyunca bahçede başlar ve hasat sırasında devam eder. Aşırı azotlu gübrelemeden kaçının, çünkü bu, bitkiyi hastalıklara daha duyarlı hale getiren gevşek, su dolu bir doku yapısına neden olur. Patojenler için giriş noktaları oluşturan mekanik yaralanmalardan ve kesiklerden kaçınmak için hasat sırasında kökleri son derece dikkatli kullanın. Kış için sadece tamamen sağlam, sağlıklı kerevizleri saklayın ve depolamadan önce yüzey yaralarının kuruması için kısa bir “kürleme” süresine izin verin.
Depolamada zararlıların varlığı hastalıklardan daha az yaygın olsa da, fare veya tarla faresi gibi kemirgenlerin veya sümüklü böceklerin kereviz sandıklarına yol bulması mümkündür. Önleme burada da en etkili yaklaşımdır: depolama alanını kemirgenlere karşı korumalı hale getirin, boşlukları veya delikleri kapatın ve uygun kapılar kullanın. Düzenli denetimler sırasında sadece hastalıklara değil, aynı zamanda kemirme izlerine veya diğer zararlı kanıtlarına da dikkat edin. Sandıkların etrafına serpilen kireç tozu veya talaştan oluşan fiziksel bir bariyer, sümüklü böceklere karşı etkili olabilir.
Depolama ortamının yanlış ayarlanması iki temel soruna yol açabilir: kereviz köklerinin buruşması veya erken filizlenmesi. Buruşma, depolama nemi çok düşük olduğunda meydana gelir, bu da kökün önemli miktarda su kaybetmesine ve yumuşamasına neden olur. Bu, kum veya turba ortamını hafifçe nemlendirerek giderilebilir. Filizlenme, yani yeni yaprakların büyümesi, çok yüksek bir depolama sıcaklığının bir işaretidir. Kerevizin uyku durumunu korumak için, büyüme süreçlerinin başlamasını önleyen 4 santigrat derecenin altında sabit bir sıcaklığı korumak esastır.
